Overzicht besproken Bijbelgedeeltes

Luc 15: 3
Jezus vertelde hun toen deze gelijkenis: (NBV21)

Over de aanleiding, klik hier. Jezus legt zijn gedrag uit aan de hand een gelijkenis (enkelvoud), maar het blijken er drie te zijn, alle verbonden door het thema verlies...blijdschap.
Hier bespreken we de eerste. Voor de tweede en derde klik Luc 15: 8 – 10 en Luc 15: 11 – 32

Luc 15: 4 (vgl Mat 18: 12-14)¹
‘Als iemand van u honderd schapen heeft waarvan er één verloren is geraakt, laat hij dan niet de negenennegentig andere in de woestijn achter om naar het verdwaalde dier op zoek te gaan tot hij het gevonden heeft? (NBV21)

Iemand, een herder, merkt dat één van zijn honderd² schapen ontbreekt. Die ontdekking zal hij tegen de avond doen, als hij zijn schapen één voor één in de schaapskooi brengt. Het getal tien staat voor compleetheid, en honderd nog meer: complete compleetheid.  Hoe erg is het om één de honderd schapen te missen? Vergelijk een puzzel van honderd stukjes, waarvan er eentje ontbreekt: daar ben je niet blij mee: de puzzel is niet af. Je kunt de puzzel wel leggen, maar het lege plekje zie je de hele tijd en vestigt de aandacht op het ontbrekende stukje.

Lucas geeft in vers 6 een reden voor het verloren gaan van het schaap:het verdwaalde: het ging eigen wegen bij de kudde vandaan. Was het uit nieuwsgierigheid? Of was het onoplettend? Kon het de weg niet meer terug vinden? Was het in de struiken vast komen te zitten, gevallen en op zijn rug komen te liggen? (een schaap kan niet meer zelf overeind komen) Dat zijn vragen die beter bij de derde gelijkenis van de verloren zoon passen. Bij deze eerste gelijkenis valt de nadruk niet op psychologische aspecten die iemand tot zonde aanzetten. Hier gaat het erom de blijdschap bij de herder (God) duidelijk te maken als het schaap (de zondaar) terug gevonden wordt.

Was het een bijzonder mooi, dik, duur, jong, gezond schaap dat verloren was? De gelijkenis zegt er niets over. Het kan net zo goed een scharminkel van een schaap zijn dat ontbreekt. Maar hoe dan ook, de herder gaat het zoeken!³

Dat zoeken geeft de herder niet op. Hij gaat er mee door net zo lang tot hij het gevonden heeft. We mogen aannemen dat in het echt, een andere herder zolang de schapen in de kooi bewaakte.

Luc 15: 5 – 6
En als hij het gevonden heeft, legt hij het vol vreugde op zijn schouders en gaat hij naar huis. Daar roept hij zijn vrienden en buren bijeen en zegt tegen hen: “Deel in mijn vreugde, want ik heb het schaap gevonden dat verdwaald was.” (NBV21)

Wat Lucas vervolgens vertelt, ontbreekt bij Mat: dat de herder het schaap op zijn schouders legt (en terug draagt naar de kudde). Dat is werkelijkheidsgetrouw: een verdwaald schaap is vaak zo uitgeput dat het niet meer kan staan en lopen.
De vreugde bij de herder om het terugvinden is groot. Het verdwaalde schaap is terecht. Zijn kudde is weer compleet! Zodra hij thuis is, zal hij een feest geven voor vrienden en buren.

Luc 15: 7
Ik zeg u: zo zal er in de hemel meer vreugde zijn over één zondaar die tot inkeer komt dan over negenennegentig rechtvaardigen die geen inkeer nodig hebben.⁴ (NBV21)

De toekomstige tijd (zal zijn) is eschatologisch bedoeld en wijst op het einde der tijden, op het laatste oordeel. In de hemel is een omschrijving voor God. Dus: bij het eindgericht zal God zich verheugen over elke zondaar die tot inkeer is gekomen.

Samenvattend
Jezus ziet zichzelf als zoeker van verdwaalde, verloren mensen. Hij wil ze terecht brengen. Daarom houdt hij maaltijd met zondaars. Zijn aanvaardende opstelling brengt hun de liefde van God over. Ze zien zichzelf niet meer als onverbeterlijke zondaars (dat zijn ze in de ogen van de Farizeeën en Schriftgeleerden). Ze zien zichzelf voortaan als mensen die ondanks alles waardevol zijn (dat zijn ze in de ogen van God).
God vindt het de moeite waard hen in Jezus op te zoeken, maaltijd met hen te houden. Zo brengt Hij hen terecht. Daarmee begint hun nieuwe leven: ze komen tot inkeer.

Alternatieve titel?
De gelijkenis van het teruggevonden schaap.

Opbouw
Deze gelijkenis heeft dezelfde opbouw als de daarop volgende⁵

• verlies van 1 schaap - verlies van 1 drachme
• zoeken, net zolang tot schaap, drachme terecht is
• uitnodiging aan vrienden/vriendinnen en buren om mee blij te zijn
• afsluitende conclusie van Jezus: Ik zeg u... (7 en 10)

Gespreksvragen
* Denk een aan het televisieprogramma het familiediner van de EO. Wat betekent een maaltijd met bekenden voor jou? En met onbekenden?En met mensen met wie je in onmin leefde?
* Jezus gaat voor God op zoek naar mensen op wie wordt neergekeken. In de ogen van Farizeeën en Schriftgeleerden zijn dat vooral zondaars, hoeren en tollenaars. Wat is hun bezwaar tegen deze mensen?
* Wat moeten deze mensen veranderen om weer te gaan deugen in de ogen van Farizeeën en Schriftgeleerden? En gaat dat ooit gebeuren?
* Waarom is de strategie van Jezus (maaltijd houden, aanvaarden) wel effectief?