Mijn kleine en grote verhaal

Projectie (1)
Mensen zijn projecterende wezens: met woorden, ideeën en natuurwetten leggen we onze visie aan de werkelijkheid op. Of die echt zo is, zullen we nooit weten. Soms blijkt duidelijk dat we ons vergist hebben. Dan wordt het tijd voor een nieuwe visie die beter op de werkelijkheid past. Bv dat niet de zon om de aarde draait, maar de aarde om zijn as, en in een jaar om de zon (Copernicus). In het geloof doen we niet anders. Ook dat is projectie, en ook die moet soms bijgesteld worden zodat het geloof beter past bij onze ervaringen.

Israël
Ingrijpende aanpassingen aan het gangbare polytheïsme van de volkeren (gojiem) werden aangebracht door Mozes en de profeten. Zij kregen het inzicht dat er één God is en dat Hij met Israël iets bijzonders voor heeft (tien geboden, verbond). Deze ene God is ook de Schepper van hemel en aarde. Er is geen ruimte meer voor het pantheon van heidense goden.

Jezus
Jezus legt de wet van Mozes verrassend nieuw uit: God is barmhartig voor zondaars en bedelaars; Hij keurt liefdeloosheid, egoïsme, hoogmoed enz af. Jezus leefde dit zo grondig voor dat hij één op één samenvalt met God, die hij zijn Abba, Vader noemt. Vanwege die vernieuwende boodschap werd Jezus uit de weg geruimd door de religieuze leiders. Die lieten hem kruisigen omdat ze alles bij het oude wilden laten. Hun weerstand herkennen we ook bij onszelf.

Verzoening
Jezus zelf heeft zijn dood niet als een zinloze moord gezien, maar als het lijden van een rechtvaardige dat een meerwaarde heeft: een offer, een losprijs. Dat was zo anders, dat zelfs zijn leerlingen het niet konden vatten toen hij er met hen over sprak.
Maar als blijkt dat zijn graf leeg is en Hij in een nieuwe bestaanswijze aan hen verschijnt breekt ook bij hen het nieuwe inzicht door: door Jezus wil God de mensen voor zich innemen (Paulus). Hij neemt ons falen, onze ongehoorzaamheid voor lief (vergeving). God is liefde (Johannes)

Vernieuwing
Wie dat nieuwe inzicht (evangelie) overnemen, voelen aan alles dat ze op de oude voet niet verder kunnen. Ze worden mensen van geloof, hoop en liefde: christenen die zich door Jezus laten inspireren. Samen vormen ze een nieuw volk uit Joden en gojiem: de ekklesia of kerk. Als het goed is zijn ze herkenbaar aan hun zorg voor elkaar, hun inzet voor vrede en gerechtigheid en het behoud van de natuur. Voor de toekomst verwachten ze een nieuwe hemel en aarde. Als ze voor die tijd sterven, geloven ze dat God hen zal bewaren.

Inzicht
Het gaat om inzicht dat je hebt, leert, voorleeft (Jezus), dat je krijgt (Mozes, profeten), dat doorbreekt (Paulus, Johannes), dat je overneemt en gelooft (christenen) of waartegen je je verzet (religieuze leiders). De Bijbel zegt dat dit inzicht van God afkomstig is. Hij spreekt tot Mozes, profeten, apostelen en gelovigen. In Jezus is zijn Woord zelfs vlees (Joh 1: 14) en mens (Filp 2: 6 - 8) geworden. We kunnen het geloof dan ook van God uit gezien (van boven af, uit de hemel) onder woorden brengen. Dat doen we hier.

Projectie (2)
Van onderaf (aards), vanuit menselijk gezichtspunt is het projectie. In hoeverre beantwoordt er een werkelijkheid aan deze voorstellingen, die deze projecties opriep? Dat kunnen we niet met zekerheid vaststellen. Daarom is het geloof: een kwestie van vertrouwen. Maar als het ons goed doet om te geloven, hopen en liefhebben, om stil te zijn en te bidden, om te dienen, vergeven, delen en toegewijd te leven enz, dan zou het wel eens kunnen kloppen!
Wanneer iets werkt in de wetenschap is dat voldoende bevestiging om haar projecties voor waar te houden. Pas als de theorie niet meer uitkomt, gaat men op zoek naar een betere. Het christelijk geloof moet misschien bijgesteld en afgestoft worden (dat gebeurde wel vaker, bv tijdens de Reformatie voor Luther en Calvijn); vervangen door een ander geloof, ietsisme of atheïsme is zeker niet nodig.

Gebed
Bidden met het idee dat je aan het projecteren bent lukt niet best. Je krijgt het gevoel dat je met jezelf in gesprek bent. Daarom proberen we in het gebed deze dingen te vergeten en gaan we er vanuit dat alles wat we geloven ook echt zo is. Zo'n gebed zou er zo kunnen uitzien.