Heilsgeschiedenis (Chr.)

Gemeenschappelijk
Het grote verhaal van het christelijk geloof noemen we 'heilsgeschiedenis'. Het bestaat uit een aantal vaste elementen:

1. God heeft de wereld en al wat bestaat gemaakt
2. De ellende in de wereld gaat terug op de zonde van mensen
3. Wij moeten goede mensen zijn: daarvoor zijn er de tien geboden
4. Voor onze fouten is vergeving als we in Jezus geloven.
5. Jezus is de Zoon van God, zijn geboorte vieren we met Kerst, met Pasen zijn Opstanding gevolgd door de hemelvaart en met Pinksteren de komst van zijn Geest.
6. Door zijn Geest is er een beter leven mogelijk: in Gods liefde, met Jezus.
7. Als we sterven gaan we naar de hemel
8. Op het eind van alles komt er een nieuwe hemel en nieuwe aarde
9. Al deze dingen weten we uit de Bijbel, die het Woord van God is

Spanning
Maar er zijn ook tal van gelovigen voor wie dat niet zo eenvoudig is. Zij ervaren een spanning tussen de negen punten van hun Bijbelse geloof en de wereld waarin zij leven, wonen en werken. Op school hebben ze van oerknal en evolutie gehoord en de natuurwetten geleerd die voor wonderen geen ruimte laten. Engelen hebben zij nog nooit gezien, en in de Bijbel komen ze tegenstrijdigheden tegen. Hoe lossen gelovigen deze en andere spanningen op, zodat zij het geloof toch als waardevol kunnen ervaren? Ik zie drie manieren:

1. Door de moderne inzichten als onjuist af te wijzen: de Bijbel heeft toch gelijk. Zij kiezen voor een vorm van Fundamentalisme, Creationisme of Biblicisme. Het klinkt wat geforceerd, maar als het hen zo lukt om met een kinderlijk geloof te leven, dan is daar niets op tegen.
2. Door de moderne inzichten te aanvaarden maar tegelijk ook te zeggen, dat God ondoorgrondelijk is. Hij kan veel meer dan wij kunnen begrijpen, ook de dingen die eigenlijk niet kunnen waar de Bijbel van spreekt. Deze gelovigen hebben geen behoefte om van iets in de Bijbel te zeggen dat het niet klopt. Ze houden er een soort tweerijkenleer op na: enerzijds de geopenbaarde Bijbelse geloofswereld om God te leren kennen en met Hem om te gaan. Anderzijds de moderne inzichten voor alles wat met praktische, dagelijkse dingen heeft te maken. Die twee overlappen elkaar zonder elkaar in de weg te zitten, ze raken elkaar nergens (Barth). Het lijkt een beetje dubbel, maar als het hen zo lukt om met geloof, hoop en liefde door het leven te gaan, dan is dat helemaal goed.
3. Door de Bijbelse verhalen op te vatten als drager van een geestelijke boodschap. Die komt naar boven door een een bepaalde manier van interpreteren, Van oudsher mbv Typologie of Allegorese. Recenter zijn de existentialistische interpretatie van Bultmann of de psychologische van Drewermann. Het is een beetje willekeurig wat zij zo uit de Bijbel opdiepen, maar als het hen helpt om dichtbij God te leven, en met liefde voor de naaste, dan is dat toch prima?

1. vindt de Bijbelse informatie de betere (zonder daar overtuigende argumenten voor te leveren),
2. ziet de Bijbelse informatie als informatie over een andere wereld (die van het geloof),
3. ziet dat de Bijbelse informatie niet klopt vergeleken met onze wereld. De Bijbel heeft interpretatie nodig, zodat de geestelijke waarheid boven water komt.

Conclusie
Het geloof kan volgens de narratieve theologie niet tot een rijtje geloofspunten worden omgewerkt. Wie dat toch probeert, bemerkt dat alle leven eruit verdwenen is. Het levert ook al geen zekerheid op; het maakt juist bedenkingen, vragen en twijfels wakker. Geloven is nu eenmaal wat anders dan een handvol standpunten over de werkelijkheid erop na houden. De Bijbel bevat mythen, geschiedenisverhalen, poëtische teksten als psalmen en profetieën, gelijkenissen enz. Die doen een beroep op onze creativiteit. Met verbeeldingskracht moeten ze gelezen en opnieuw vertolkt worden. Als dat goed gebeurt, spreken ze ons aan en laten we ons er door meeslepen. Dát is geloven: je aan Gods woord overgeven. Zo zien we, soms even, iets van Gods nieuwe wereld. Of bespeuren we zijn nabijheid. Of voelen we ons gezegend, geborgen, bemoedigd. Daar zijn eigenlijk geen woorden voor. Maar omdat je er toch iets van zeggen wilt, gebruik je woorden die het hooguit een beetje aanduiden. Geen proza dat feiten beschrijft, maar symbooltaal - de Bijbel doet het ook - voor iets dat onbeschrijflijk is.
En als deze manier van geloven je helpt om met een warm en bewogen hart je weg door het leven te vinden en de eindstreep te halen, is daar toch niets op tegen?

Een voorbeeld
Onlangs vierden we het avondmaal in de kerk, ook wel de maaltijd van de Heer. Daar is veel over te zeggen, zowel exegetisch als vanuit de kerkgeschiedenis. De voorganger deed dat niet. Zij las enkele passages uit de bijbel over maaltijden. Legde uit dat een maaltijd symbool staat voor warme, vriendschappelijke verhoudingen. Een sfeer van liefde waarin God is. Vervolgens liet ze een Bijbelse lijn zien:

1. de onbekommerde maaltijd die Adam en Eva in het paradijs konden genieten;
2. de verstoorde maaltijden agv de zonde: mensen die elkaar buiten sluiten
3. de herstelde maaltijden rond Jezus, die iets van (4) laten zien
4. de gedroomde vredesmaaltijd in de toekomst waar alle volken aanzitten (Jes 25).

Geen woord over de vraag of (1) wel echt gebeurd en of (4) wel realistisch is. Ze sprak de gemeente aan in haar verlangen naar vrede, onderlinge eenheid en verbondenheid met heel de wereld. Toen we zingend naar voren kwamen om brood en wijn te gebruiken, werd het onzichtbare ahw even zichtbaar: een verzoende wereld, alle breuken en barsten geheeld. En voelden we: dit is waar het om gaat, hier moeten we ons best voor doen.