Proza lezen (cursus)

Vanuit letterkundig oogpunt bezien is het verhaal de literaire eenheid.
Zo'n literaire eenheid of is opgebouwd uit kleinere eenheden van alinea's en scenes. (zie bij 2 indeling)
Maar we kunnen ook op zoek gaan naar grotere eenheden.

• Meerdere verhalen vormen samen een akte of bedrijf.
• Meerdere bedrijven of aktes vormen samen een cyclus of krans.
• Meerdere van zulke kransen vormen samen een Bijbelboek.¹

Dat is de theorie. Hoe ziet dat eruit voor ons verhaal Gen 37: 12 - 36 (Jozef uit de weg geruimd)?

Drie keer een akte of bedrijf
Met een aantal andere verhalen vormt dit verhaal een akte of bedrijf:
thema: (scheiding) hoe Jozef door zijn broers in Egypte terecht komt en daar onderkoning wordt.
Gen 37 -  Jozef en zijn broers
      (Gen 38 - Juda en Tamar onderbreekt dit bedrijf)
Gen 39 - Jozef belandt in de gevangenis na affaire vrouw Potifar
Gen 40 - Jozef legt de dromen van de bakker en de schenker uit
Gen 41 - Jozef legt de dromen van de Farao uit en wordt na Farao de machtigste man in Egypte

Dan volgt een tweede akte of bedrijf:
thema: (hereniging) hoe Jozef zijn broers en zijn vader naar Egypte haalt.
Gen 42 - Eerste reis: de broers van Jozef (muv Benjamin) vanwege hongersnood naar Egypte,
Als ze terug gaan moet Simeon achterblijven
Gen 43 - Tweede reis: de broers van Jozef (incl Benjamin) opnieuw naar Egypte
Gen 44 - Als ze terug gaan moet Benjamin achterblijven, Juda neemt het voor Benjamin op.
Gen 45 - Jozef maakt zichzelf bekend. Vader Jacob opgehaald.

Dan het derde akte of bedrijf:
thema: het einde van Jacob, de derde aartsvader, in Egypte
Gen 46: 1 - 27 : Jacob naar Egypte (namenlijst)
Gen 46: 28 - 47: 26 - Jozefs bestuur: hij regelt een plek voor zijn familie in Gosen, verarmt het volk van Egypte en maakt het tot slaaf van Farao,
Gen 47: 27 - 48: 22 Jacob zegent Manasse en Efraim (de zonen van Jozef)
Gen 49 - Jacobs laatste woorden voor zijn twaalf zonen (Ruben...Jozef, Benjamin) en sterven.
Gen 50 - Jacob begraven in veld van Makpela (een vierde reis), Jozefs dood.

Vier keer een cyclus of krans.
Deze drie bedrijven vormen samen de Jozefcyclus.
Binnen Genesis blijkt zijn er vier cycli of kransen van verhalen:
Gen 1 - 11: 26  cyclus van de oergeschiedenis. Thema de volken verspreid over de hele aarde
Gen 11: 27 - 25: 18 cyclus van Abraham (met Izaäk in Gen 24). Thema: een nieuw volk en een nieuw land: de roeping van Abram
Gen 25: 19 - 36: 43 cyclus van Jacob. Thema: door list en bedrog maakt Jacob zichzelf onmogelijk: nergens thuis
Gen 37 - 50: De cyclus van Jozef. Thema: het nageslacht van Jacob komt nota bene in Egypte terecht

Eén keer een boek: Genesis²
Daarmee is het boek Genesis compleet.
macroplot: De Schepper van hemel en aarde maakt een nieuw begin. Hij vormt zich uit Abram een nieuw volk waaraan Hij het land Kanaän zal geven. Dat lijkt binnen Genesis te mislukken want door het gedrag van Jacob en later zijn zonen komt dat volk in Egypte terecht. Echter op een verborgen manier heeft God de hand in deze dingen (Gen 45: 8 en 50: 19v).
In het volgende Bijbelboek (Exodus) zal God door Mozes het volk uit Egypte bevrijden, door de woestijn heen leiden en tenslotte het land van belofte schenken (Jozua).

Verbindingen
De vier kransen staan niet onverbonden, los naast elkaar. Er zijn tal van verbindingen die het tot een eenheid maken.

• Het verhaal van Juda en Tamar in de vierde cyclus van Jozef-verhalen (Gen 38) lijkt in de derde cyclus van Jacob-verhalen een tegenhanger te hebben in  het verhaal van Dina en de Sichemieten (Gen 34). Beide vertellen van ontsporingen op sexueel gebied. Gen 34 (Dina) wordt natuurlijk ook verteld omdat we zo haar broers, de zonen van Jacob leren kennen. Die spelen in volgende cyclus van Jozefverhalen een belangrijke rol. 
• Het verhaal over Jozefs bestuur (Gen 46: 28 - 47: 27)  koppelt het derde bedrijf dat vooral over Jacob gaat met het tweede bedrijf waarin Jozef de hoofdrol speelt.

Nu komt het erop aan, om de dwarsverbanden tussen ons verhaal Gen 37 en deze onderdelen op te merken. Dat levert het volgende op

• Gen 37: 2 het woordje toledoot (geschiedenis) geeft het begin van het eerste verhaal van het eerste bedrijf aan.
• Zou vader Jacob bezorgd zijn om zijn zoons omdat die in de buurt van Sichem (Gen 37: 12 - 15) verblijven? De stad waar zij eerder de mannelijke bewoners te grazen hadden genomen vanwege de verkrachting van Dina (Gen 34)?
• Het motief van de reis van Jozef naar zijn broers en zijn transport naar Egypte verbindt dit verhaal met het tweede bedrijf (de drie reizen)
• Ruben  (Gen 37: 21) en Juda (Gen 37: 26v) nemen het enigszins voor Jozef op. Juda zal in het vervolg nog een paar keer een belangrijke rol spelen als het gaat om Benjamin mee te krijgen (Gen 43) en vrij te krijgen (Gen 44)
• De gemene streek die zij met Jozef uithaalden, komt terug in Gen 42: 21v: nu hebben ze er spijt van.
• De conclusie van Jacob dat Jozef dood is' (Gen 37: 33) komt later terug in Gen 44: 28
• Direct gevolgd door de opmerking van Jacob dat hij tot zijn dood toe zal blijven treuren (Gen 37: 35 herhaald in Gen 44: 29vv)
• Het motief van telkens twee dromen bij Jozef (Gen 37 korenschoven, sterren), in de gevangenis (de schenker + de bakker), de Farao (koeien, aren)

-----
¹ In het OT staan maar twee boekjes die uit een enkel bedrijf of akte bestaan: Ruth en Jona.
² We kunnen nog grotere verbanden ontdekken door Genesis als onderdeel van de Torah (Gen - Deut) te zien, van de TeNaCh (het OT) en van de Bijbel (OT + NT)