Overzicht besproken Bijbelgedeeltes

wat te geloven van de maagdelijke geboorte?


I     A Voor deze keer heb ik de prediking in 3 stukjes verdeeeld.

Want het onderwerp is moeilijk:

de geboorte van Jezus uit de maagd Maria.

Dat is wel heel wonderlijk.

Moeten we dat letterlijk geloven?

En het ligt ook zo gevoelig

Want als we het niet letterlijk geloven

is Jezus dan nog wel de Zoon van God?

 

Ik wil daar heel rustig een paar dingen over uitleggen.

Tenslotte hebben we ons verstand niet voor niets gekregen

En we kunnen het ook gebruiken

om misverstanden op te helderen

om ruimer te geloven.

En dat is ons zelfs opgedragen door de Here Jezus:

Je zult de Here God ook met heel je verstand liefhebben.

Dat laat je niet thuis als je naar de kerk gaat.

 

Maar we doen niet alles in 1 x, maar af en toe een lied tussen door.

Om even op adem te komen.

 

B       U kent Maarten Luther wel,

de man die het in de Roomse Kerk niet meer kon vinden

en een Reformatie begon

en de bijbel weer centraal stelde.

Toen de mensen de bijbel weer begonnen te lezen

ontdekten ze daar mooie stukken in:

de psalmen, de evangeliën

Maar ook heel wat moeilijke stukken.

Ze vroegen Maarten Luther:

zullen we maar stoppen met te lezen in de bijbel?

Toen was het antwoord:

Nee, dat moet je niet doen.

Sla de moeilijke stukken maar over.

Dat doe ik ook

Ik lees de bijbel zoals je vis eet:om de graten heen

ik sla de botjes over

ik leg de harde stukjes aan de kant.

 

Dat is een mooi antwoord:

Hij had ook kunnen zeggen:

Scheur die moeilijke stukken er maar uit

Maar ja, wat houd je dan over?

 

Dan kun je de andere wonderen er ook wel uit scheuren

En Pasen en de opstanding – want dat kan eigenlijk ook niet

En de hemel en het eeuwige leven – want daar kunnen we ook niet bij

En waarom zouden we God zelf niet uit de bijbel scheuren?

 

En sommigen zijn inderdaad zo ver gekomen:

professor Kuitert

ds. Hendrikse en er zijn er meer.

 

Een bijbel die alleen maar zegt

wat jij snapt, wat jij graag hoort, wat jou goed uitkomt

Dat is hetzelfde als een patiënt

die zelf z'n therapie uitkiest:

een pilletje...terwijl hij eigenlijk een operatie nodig heeft.

Daar wordt hij niet beter van.

En wij worden ook niet beter

van een bijbel aan onze smaak aangepast.

zonder stukken die wij lastig vinden

gedeeltes die de vinger op de zere plek leggen

verhalen die ons leven op de kop zetten.

 

Daarom: laat het ajb staan,

en als je er niet uitkomt, sla het dan maar over

Bijt je tanden er niet op stuk.

Lees vooral verder. Dan groei je in het geloof.

En als je over een jaar dat moeilijke stuk weer tegenkomt

misschien dat je er dan wel wat mee kunt

Of anders het jaar daarop.

 

C Zo hebben wij misschien wel jaren gedaan

met dit gedeelte

over de engel die bij Maria komt

met de boodschap

dat ze een kind zal krijgen

zonder dat er een man aan te pas komt.

Hoe kan dat, vraagt Maria, ik heb geen man

God kan alles, zegt de engel.

 

Ergens vermoeden we wel mooie dingen

maar er klinken ook bezwaren in onszelf.

En er ontstaat maar zo onenigheid:

• dat moet je geloven, zegt de een – het staat in de bijbel

• dat gaat er bij niet in, zegt de ander – het is een verhaal, het gaat om de boodschap

We blijven steken in 'welles – nietes'

Vervelend, niet opbouwend...

Gaan het liever uit de weg.

We leggen het als een visgraat aan de kant.

 

Vandaag gaan we er eens echt voor gaan zitten.

Want ik hoor toch wel wat muziek in dit stukje.

 

 

II       A Maria die een kind krijgt, zonder dat ze een man heeft.

Gelovigen die dit letterlijk nemen

Gelovigen die dit figuurlijk nemen.

Wie heeft gelijk?
 

Eerst iets over de mensen die het letterlijk nemen

Die echt geloven dat het zo gebeurd is

als Lucas ons vertelt.

Zij vatten de tekst op als informatie

een correcte beschrijving van hoe

de geboorte van Jezus in zijn werk ging.

 

Als je hun zegt: dat kan toch eigenlijk niet

zeggen ze: ach, wat weten wij eigenlijk

van wat er kan en mogelijk is in deze wereld?
 

En dat is ook zo:

Pas nog ontdekten geleerden deeltjes

die sneller gingen dan het licht.

En dat kan helemaal niet, zeiden diezelfde geleerden.

En toch gebeurt het. Daarom was het op het journaal.

 

Zo maar een voorbeeld om aan te geven:

Wij weten niet wat er kan.

Wij overzien niet alle mogelijkheden.

God wel...hij is de Schepper...

alle mogelijkheden die hij in de schepping heeft gelegd

die kent hij, die beheerst hij, daar speelt hij mee

Hij kan alles wat kan.

Waarom zou hij niet Jezus

op een voor ons ondoorgrondelijke manier

uit Maria laten geboren worden?

 

Als je zo denkt, neem je

zonder veel moeite gewoon letterlijk wat Lucas vertelt.

Voor het geloof levert dat een groot voordeel op:

je hebt er dan een argument bij

om Jezus Zoon van God te noemen.

Hij is dan niet de zoon van Jozef

of van wie dan ook;

nee hij komt van boven, uit de wereld van God

is Gods unieke Zoon.

 

En dat is wel heel belangrijk:

daar hangt alles aan.

Want als Jezus niet de Zoon van God is

wat geeft hem dan het recht zonden te vergeven

of de wet van Mozes zo nieuw, zo radicaal uit te leggen in de Bergrede

Wat geeft ons dan het vertrouwen

dat Jezus onze Heelmeester van Boven is

die ons uit de war haalt

en weer met God verbindt

met onze oorsprong en bedoeling?

Dat het offer van zijn leven zó belangrijk is

dat we het er nog altijd over hebben

en bij het avondmaal gedenken?

 

Daarom hechten mensen zo aan het letterlijke van dit verhaal.

Zij willen de Zoon van God niet kwijt

want dan verliezen ze ook

de blijdschap van het geloof

de vrede met God en met elkaar

het uitzicht op het eeuwige leven

en al het andere dat met Jezus gegeven is.

 

B     De mensen die het verhaal niet letterlijk nemen

doen dat niet uit ongeloof.

Ze struikelen alleen over de technische kant:

dat er geen man aan te pas is gekomen

dat kunnen ze met de beste wil van de wereld

niet voor hun rekening nemen

En ze kunnen zich niet voorstellen dat het daarom gaat.

 

Maakt dat hun tot ongelovige mensen? Welnee!

Het zijn even goed mensen die enorm geraakt zijn door Jezus

hij verzekert hen van Gods liefde en trouw

hij verwarmt hun hart

en wekt het tot geloof, hoop en liefde

Zo doet de Heelmeester van Boven ook met hen

Ze willen Jezus voor geen goud missen.

 

Ze verkeren trouwens in goed gezelschap

deze gelovigen

die de maagdelijke geboorte niet letterlijk nemen.

De evangelist Marcus hoort bij hen:

die heeft zelfs helemaal geen geboorteverhaal

En de evangelist Johannes ook al niet.

Hij noemt Jezus gewoon: zoon van Jozef (1:46 en 6: 42)

De zendelingen in de jonge kerk

vertellen wel van kruis en opstanding

maar nooit van geboren uit een maagd

In de brieven van Paulus vind je er niets over

 

Ze hebben het wel over Jezus

noemen hem heel vaak: Zoon van God.

Niet omdat ze van een wonderlijke geboorte weten.

Dat doen ze omdat zich Jezus herinneren:

Jezus die zo dichtbij God leefde

die hem aansprak met Abba – Vader

zo innig, zo vertrouwd, zo vol van God

vol van zijn liefde...vol van zijn gezag...

Zo was nog nooit iemand geweest.

Daarom: zoon van God : sprekend zijn Vader.

 

C        Wie heeft gelijk?

Als het gaat over letterlijk of figuurlijk

dan valt dat niet meer uit te maken.

Maar dat is toch niet belangrijk?

Oneindig veel belangrijker is de vraag wie Jezus is.

Of hij terecht Zoon van God heet

Of wij hem terecht voor de Christus houden

Zoon van de Allerhoogste.

Daar komt het op aan.

Dat is de hoofdzaak

 

En heel die discussie over letterlijk of figuurlijk

brengt ons op een zijspoor.

 

Er is er maar één die dat prachtig vindt:

de tegenspeler van God

Die maakt van een bijzaak – deze geboorte - de hoofdzaak

zodat we aan de hoofdzaak – Jezus die de Zoon van God is – niet meer toekomen.

 

Daarom zegt ik: letterlijk of figuurlijk

dat is een duivels dilemma.

De verkeerde vraagstelling.

De echte vraag moet zijn:
is Jezus gewoon maar een mens

of komt hij van boven

uit de wereld van God

Is hij Gods uitgestoken hand naar ons mensen

Zoon van God.

 

En hoe hij tot ons gekomen is....

geloof wat u wilt!

letterlijk? helemaal goed!

figuurlijk? prima!

Als u maar blijft bij Jezus, Zoon van God

onze Heer en Redder.

 

 

 

III   A      Tenslotte iets over die titel Zoon van God.

Ik zal het eenvoudig houden.

U weet wel dat Lucas een geslachtsregister van Jezus geeft.

Dat begint met
Jezus was...de zoon van naar men meende....Jozef

de zoon van Eli...de zoon van enz...de zoon van David....

de zoon van enz...de zoon van Adam....de zoon van? van God!

 

Adam, dat betekent mens of mensheid, Adam heet Zoon van God:

Terecht want Adam is Gods maaksel:

geschapen uit klei, bezield door Gods adem.

 

Maar er is een probleem met Adam

met de mensheid toen en nu:

we willen allemaal het beste

voor onszelf en voor elkaar

niemand wil milieuvervuiling – maar we kunnen er geen afspraken over maken

niemand aanslagen en geweld – maar het is er alle dagen, nu weer in Luik

niemand wil misbruik van kinderen – maar het is er, zelfs in de kerk

 

Vrede op aarde? ver te zoeken.

 

Waar dat van komt?

Ligt het aan het weer? Of aan de omstandigheden?

Welnee: het probleem zit in onszelf.

Wij zijn de weg kwijt.

Wij durven het niet aan

echt uit de liefde te leven

en te delen, te vergeven, te dienen.

Daarvoor ontbreekt ons het vertrouwen.

Wij zoeken ons leven bij geld en bezit

we hechten aan status en invloed

wij waken angstvallig over onze belangen.

Het is angst die ons drijft en zelfzuchtig maakt.

 

B      Gelukkig staan er telkens mensen op

die de zaak weer opfrissen

en vooruit helpen, gelukkig maar.

De bekenden

die in het geslachtsregister genoemd worden

De hele groten

die een Nobelprijs kregen

De vele onbekenden

met het hart op de goede plek

die hun brood delen

de eenzamen bezoeken

de treurenden troosten

 

Maar al die mensen van goede wil,

de groten en de kleinen

het zijn toch gewoon maar mensen.

Zij hebben ook last van die angst

en van die zelfzucht.

En op een kwade dag vallen ze uit de toon.

De leiders van de revolutie eindigen als dictators.

Het lijkt wel of de mensheid maar niet verder komt

Af en toe een uitschieter, maar de echte vernieuwing blijft uit.

We zitten op dood spoor.

 

Dat beeldt de evangelist Lucas uit als hij vertelt van Zacharias en Elisabet,

de ouders van Johannes de Doper

Zij representeren die oude, vermoeide, teleurgestelde wereld:

Ternauwernood een kind, nauwelijks een toekomst.

Een mensheid op dood spoor.

 

C       En toen heeft God Jezus geboren laten worden

uit een jonge vrouw, een meisje nog

zonder man – zegt Lucas (en ook Mattheüs)

Om te onderstrepen dat dit helemaal van God uitging

Jezus' oorsprong ligt bij God.

Het was zijn initiatief. Zoon van God als ooit Adam

Een nieuwe schepping. Begin van een nieuwe mensheid.

Een nieuwe Adam, zegt Paulus ergens.

 

Hij zal de mensen met zijn liefde ontdooien

van hun angst en zelfzucht

en aanmoedigen tot een leven in vertrouwen en liefde.

Hij haalt ons uit de war.

Hij brengt ons weer terug bij onze oorsprong

en bij onze bestemming...bij onze Schepper.

 

Hij maakt van ons weer wat wij ten diepste zijn

en moeten worden:

u en ik: zonen en dochters van God

wij: kinderen die hem met Abba Vader aanroepen.

Hij herstelt de band tussen God en ons.

Dat is hij verzoent ons met God.

 

Daarom vieren wij Kerst, ieder jaar weer

Want we krijgen er geen genoeg van:

deze mens,

Hartverwarmend de liefde die van hem uitgaat

Uitdagend de smalle weg achter hem aan

Bemoedigend zijn vergeving, zijn geduld met ons

Hoopgevend het land waar hij ons brengt.

 

D      Het zijn deze heerlijke dingen

die Lucas al een beetje laat doorschemeren direct aan het begin.

Hij heeft het niet uit de duim gezogen!

Het is geen dom verzinsel als hij het heeft over een engel

en een maagdelijke geboorte en de Zoon van God.

Het is een klein kunstwerkje.

Een briljante compositie ingegeven door de heilige Geest.

Meer vis dan graat.

 

Bij alle vragen die ze heeft, is Maria er blij mee.

Ze hecht geloof aan wat de engel zegt

Mij geschiede naar uw wil.

Wij zeggen het haar zingend na

En wij hopen dat Christus ook in ons geboren wordt

en aan het woord komt in ons hart en geweten.

Dan komt ons leven terecht. Amen