Heb 11: 1
A Weet je het zeker? vroeg vader
Ik geloof van wel, zei Piet
Geloven, dat doe je maar in de kerk
Je moet het zeker weten, zei vader.
Vader maakt een tegenstelling tussen geloven en zeker weten.
Misschien doen wij dat ook:
Vinden wij geloof toch wel een beetje vaag:
wie heeft ooit God gezien?
en je ziel, wat is dat eigenlijk?
en leven na de dood, zou het werkelijk?
Hoe anders de dingen om ons heen
de planten, dieren en vogels
die kun je gewoon zien
En de elementen van de natuur – lucht en water -
die kun je meten en wegen
En zelfs zoiets onzichtbaars als de zwaartekracht,
daar kun je mee rekenen
en dan kun je met een ballon naar 39 km hoogte gaan
en dan terug naar de aarde springen
even sneller dan het geluid gaan
de parachute opentrekken en veilig landen.
Dat zijn dingen waar je tenminste zeker over kunt zijn.
En de mensen die dat allemaal onderzoeken
de wetenschappers, staan bij ons in hoog aanzien
En de knapste koppen krijgen een Nobelprijs.
Ja, maar al hun ontdekkingen beginnen met geloof.
Met een overtuiging waarvoor geen bewijs is.
Heel sterk kwam dat dit jaar naar voren:
In Geneve werd eindelijk het bestaan
van een superklein deeltje bewezen.
Al tientallen waren werd daarnaar gezocht.
De wetenschappers wisten gewoon
dat het er wel zou moeten zijn.
Dat was hun intuïtie, hun geloof, hun hoop.
Maar bewijs hadden ze daar niet voor. Hooguit een paar aanwijzingen.
Tenslotte bouwden ze een ondergrondse tunnel
27 km in het rond, die miljarden Euro's kostte
en gingen daar proeven doen.
Stel je voor dat het niets zou opgeleverd hebben!
Maar gelukkig: het zgn Higgs deeltje werd gevonden.
Wat ze vast en zeker geloofden
dat er in de wereld van het onzichtbaar kleine
zo'n Higs deeltje was
dat kregen ze te zien
Wat ze vurig hoopten
dat ze het ooit zouden vinden
ging in vervulling.
Zonder geloof en hoop zou de wetenschap niet verder komen.
Het geloof legt de grondslag voor alles waarop we hopen
en overtuigt ons van de waarheid van wat we niet zien.
Die geleerden in Geneve zouden het de bijbel zo nazeggen.
B Onze tekst zegt om te beginnen:
Het geloof is de grondslag voor alles waarop we hopen.
Dat geldt voor geleerden en hun speurtocht
Het geldt voor iemand die ziek is
en operaties en kuren ondergaat
in de hoop weer beter te worden
daar zit geloof onder:
Geloof dat de dokters heel knap zijn
en hun uiterste best zullen doen.
Zonder zulk geloof begin je er niet aan.
Zulk geloof draagt de hele onderneming
Het is grondslag, fundament, bodem.
Het geldt voor iemand die zonder werk zit
en solliciteert en een cursus volgt
in de hoop op een dag weer een baan te krijgen
Daar zit geloof onder:
Geloof dat hij of zij met de juiste papieren
een goede kans maakt.
Zonder zulk geloof begin je er niet aan.
Geloof is de grondslag voor alles waar wij op hopen
Dat geldt ook voor de dingen van God
en de toekomst van ons leven.
We zien het aan Abraham, in Ur met Sara, geen kind
Laat zijn familie achter en zijn geboorte land
God roept hem weg.
God belooft hem een nieuwe toekomst:
een land dat overvloeit van melk en honing
een nageslacht talrijk als sterren aan de hemel.
Een rijke belofte, maar toen Abraham weg ging
was daar nog niets van te zien.
Waar begin je aan? zeiden de buren in Ur
Onverantwoord, gekkenwerk.
Maar Abraham gaat ervoor: in hoop
Geloof zit daar onder:
Hij vond die stem die hem riep betrouwbaar genoeg.
een stem die verder niemand had gehoord
U en jij en ik,
wij zijn ook geroepen...
een stem heeft ons aangesproken
Jezus, zijn Geest, de Geest van God
Maakte hij het niet warm van binnen
toen hij sprak van dienen en delen
van vergeven keer op keer
en van leven onbezorgd als de bloemen des velds
En heeft hij ons niet voor zich ingenomen
toen hij zichzelf voor ons gaf
en God het Pasen maakte?
Geen bewijs, een stem, een gevoel, een vermoeden.
Is dat genoeg?
Vinden we dat betrouwbaar genoeg
Om als Abrham heel ons leven om te gooien
Om Jezus te volgen op zijn weg naar God en de ander?
C Gaandeweg heeft Abraham gezien
dat hij zich niet vergist heeft
toen hij gehoor gaf aan die stem
Wat hem beloofd was: een zoon, een stad, een land
Dat kwam uit.
Tenminste: een klein beetje kwam het uit:
één zoon: Isaäk
En een heel klein stukje grond: een graf.
Pas heel veel later werd dat een beetje meer:
12 stammen, een volk, een land Israel.
Hoe vaak zal hij s nachts geluisterd hebben
of die stem van God nog weer zou klinken
Hoe vaak de sterren gezien hebben, eindeloos veel
en gedacht aan zijn ene zoon
Hoe vaak zal het in hem zijn opgekomen
dat het één grote vergissing was?
Bij mij komt dat gevoel nog wel eens boven
En als ik in de gemeente kom
hoor ik van uw kant dezelfde twijfel:
is het wel waar?
hebben we ons vergist toen we voor Jezus kozen?
is het wel haalbaar zo te leven
als hij doet? geduldig, vergevingsgezind, vertrouwend
en onbezorgd, als de vogelen des hemels
Was dat wel de stem van God die ons riep?
waar blijft het dan: zijn zegen?
Abraham moest het doen met een zoon en een graf.
Zijn hoop ging maar voor een klein beetje in vervulling.
Zijn dromen kwamen maar een fractie uit.
Zo is dat in het geloof.
Wij willen wel meer.
Maar heel vaak zit er niet meer in.
Dan raken we teleurgesteld
En soms houden we God en Jezus voor gezien.
Abraham was vast teleurgesteld dat er niet meer in zat
dan die ene jongen van hem
en een graf in het beloofde land.
Maar hij trok niet de conclusie dat hij zich vergist heeft.
Hij zette door.
Hij wist: dit kleine beetje is het begin van meer.
Ik zal het niet meer meemaken
Maar de rest komt ook: op Gods tijd.
Onze schrijver zegt het ronduit:
Abraham en Sara en al die anderen zijn gestorven
zonder de beloften verkregen te hebben!
Slechts uit de verte hebben zij die gezien.
Wij moeten ons geloof niet aan de kant doen
maar als het tegenvalt heel eerlijk zeggen:
k had op meer gehoopt,
maar God zal het vast in orde maken
op zijn tijd, op zijn manier.
Dan lijken we op Abraham, op Israel, op Jezus
op allen die zich niet van de wijs lieten brengen.
D Onze tekst zegt nog iets anders van het geloof.
Het heeft ook te maken met wat we niet zien.
Met onzichtbare dingen.
Dat is toch een beetje anders dan zonet
Toen het ging over de dingen waar wij op hopen:
die zijn er nog niet
die moeten nog komen, nog gebeuren
Nu gaat het over dingen die er al wel zijn
maar onzichtbaar, voor ons verborgen.
Het geloof is het bewijs van wat we niet zien.
Welke dingen zijn dat dan?
Wat is dat, wat wij niet zien?
Wie of wat is het
dat wij niet horen, niet meten of wegen kunnen
niet aantonen, niet bewijzen?
Wie of wat krijgen wij nooit in de vingers?
Wie of wat is anders dan al het andere?
Daar hebben we maar één woord voor: God...
We weten nauwelijks wat we zeggen
als we dat woord in onze mond nemen.
God....het geheim van de werkelijkheid.
Niet te zien, niet te bewijzen.
Voor het ontbrekende deeltje
kunnen geleerden miljarden uitgeven
en tunnels van km in het rond bouwen
Maar voor God kunnen we geen test bedenken
waaruit Hij te voor schijn komt.
Hij brengt zichzelf ter sprake:
Hij meldt zich aan Abraham: verlaat je stad, je stam
Door Mozes spreekt hij tot Farao: Let my people go
Een woord, dat lijkt niet veel.
Wat is een woord nou helemaal?
Woorden zijn zo vaak leeg en leugenachtig
Maar soms zijn woorden opbeurend, richtinggevend.
En zo spreekt God tot Abraham, tot Mozes en al die anderen:
zij voelen, zij weten diep van binnen:
dit is waar, zo moet het, ik moet dit gewoon doen.
Als God mensen aanspreekt, komt dat stukje zekerheid mee.
Dat kennen wij toch wel?
Wij werden toch geraakt door Jezus
zijn omgang met mensen, het offer van zijn leven
Wij hoorden toch hoe wij daarin weer vrede vinden
hoe God ons daarin weer bij zich terug brengt
en aan elkaar geeft?
Haalde hij ons niet uit de war?
Verloste hij ons niet van de ik-zucht
Opende hij ons niet voor elkaar?
Zo is het spreken van God: leven wekkend en vernieuwend.
En je weet gewoon, diep van binnen:
dit is waar, hier komt het op aan, dit is goddelijk
dit komt van...de Eeuwige, de Onzienlijke
Het geloof overtuigt van de waarheid van wat onzichtbaar is.
E Mozes en al die anderen hebben dat spreken gehoord.
Zij hebben God nooit gezien
Zij moesten het doen met die stem
en daar bij blijven. Wij net zo goed.
Misschien willen wij een sterker bewijs
Nog liever: God zelf zien
Maar zo gaat het niet toe tussen God en mensen.
Wij blijven op geloof aangewezen.
Geloof en God worden nooit tot zo'n zeker weten
tot zo'n keiharde zekerheid
dat je wel moet geloven
dat je jouw visie, jouw geloof aan een ander zou kunnen opleggen.
Dat is niet de stijl van onze God.
En zo willen we met elkaar niet omgaan.
Het is geloof en het blijft geloof. Niet te bewijzen.
Als je niet wil, dan hoeft het niet.
Als het je niets zegt, niet raakt,
jammer, maar dan is dat zo.
Geloof kun je elkaar niet opdringen.
Maar voor wie zich wel aangesproken voelen
is geloof iets dat vastberaden maakt en volhardend.
We zien het aan Mozes
Wat een moed om naar Egypte te gaan
Wat een lef om van de Farao te eisen
dat hij het volk Israel zou laten gaan.
Als zag hij gewoon dat God met hem was.
U en ik zijn geen Mozes qua aard en karakter.
We staan ook niet voor zo'n grootse uitdaging als de Exodus.
We werden geroepen tot een leven
van geloof, hoop en liefde
Misschien moet u dat doen voor uw gezin, of voor je oude-lui
Misschien moet jij dat doen
terwijl je vrienden alleen maar met zichzelf bezig zijn
Misschien moet u dat doen terwijl u ziek bent
Misschien moet u dat volhouden
terwijl u zonder werk zit, met geldzorgen.
Volhouden in geloof, hoop en liefde: dat is onze uitdaging.
Dan dit kunnen we wel van Mozes leren
dat het niet alleen iets is van jouwzelf
jouw onderneming
Het is meer, veel meer:
Het is vooral iets waar God bij betrokken is.
Hij is ermee begonnen.
Hij sprak je aan in Jezus.
En Hij laat niet varen het nieuwe leven
dat hij in u en jou en mij op gang heeft gebracht
Hij gaat ermee door.
Hij zal het tot een goed einde brengen.
In die overtuiging hebben Abraham, van Mozes,profeten en martelaren
en al die andere gelovigen hun leven geleefd.
Dat was hun geheim.
Dat maakte ze sterk en onverzettelijk
Het was als zagen zij gewoon de Onzienlijke
F We begonnen met die geleerden in Geneve:
Wat als hun proeven geen duidelijk resultaat hadden opgeleverd
Dat onzichtbare deeltje niet gezien,
hooguit iets vaags op een onduidelijke foto?
Zij zouden zeggen:
Het is nog steeds niet bewezen
Maar we geloven er nog steeds in
We gaan door met ons onderzoek
We geven het niet op
Dat is wat gelovigen doen: honderden, duizenden jaren nu al
Vanaf Abraham en Mozes gaat het al zo.
Het is zien, soms, even
Een zien vanuit de verte
Zo deden de profeten en martelaren
Zo ging het met de heiligen van naam
en de vele gelovigen die onbekend zijn gebleven:
Dat waren doorzetters
Wat moesten ze veel teleurstellingen voor lief nemen
En is het niet één grote vergissing
hoe vaak zal dat door hen zijn heen gegaan?
Maar diep van binnen klonk nog altijd die stem van God na
En dan wisten ze weer, waar het om begonnen was:
een volk, een land, vrede en recht,
het koninkrijk der Hemelen
Dat moest die gemeente in Rome weer horen
toen het maar niet kwam
toen het lang begon te duren
en ondertussen ziekte, en moeilijkheden
het leven zwaar maakten.
Vol houden, je hebt je niet vergist.
Dat moesten wij weer horen:
Wij die ons aangesproken voelen door het evangelie
Wij die tegelijk de twijfel en het ongeloof
door ons heen voelen gaan:
zou het wel echt?
is het wel wat? : God, de Geest, dat nieuwe leven?
Wij die bezorgd de kerk zien leger worden.
Houd vol, zegt Hebreeën,
blijf bij wat je hebt:
bij dat begin van geloof dat in je op gang kwam
Hoe je het warm kreeg toen je van Jezus hoorde
en van de verzoening in zijn naam.
Dan weet je weer
dat je op de goede weg bent.
Dingen die er nog niet zijn
Een God die onzichtbaar is
Zo is het altijd geweest.
En zo zal het blijven
totdat het rijk gekomen is
en God uit zijn verborgenheid naar voren treedt.
AMEN
Achtergronden
Afkortingen
van de Bijbelboeken > Register (kolom 2) adhv = aan de hand van Afb = Afbeelding BGT = Bijbel in Gewone Taal BHS = Biblia Hebraica Stuttgartensie (Hebr. OT) bv = bij voorbeeld CGK = Christelijk Gereformeerde Kerk DL = Dordtse Leerregels GNB - Groot Nieuws Bijbel GNT = Griekse Nieuwe Testament (Nestle-Aland) Gr = Grieks HCat = Heidelbergse Catechismus Hebr = Hebreeuws HTB = Het Boek HSV = Herziene Staten Vertaling ID = Intelligent Design Lat = Latijn LuV = Lutherse Vertaling LV14 = Leidse Vertaling 1914 LXX = Septuaginta (Grieks OT; 250 - 50 vC) M = Meditatie (bv Mc 1:1M = Meditatie over Mc 1: 1) NA = Nestle-Aland, 27-ste druk (Grieks NT) NB = Naardense Bijbel (P. Oussoren, 2004) NBG = Nederlands Bijbel Genootschap NBG51 = Bijbelvertaling van het NBG (1951) NBV = Nieuwe Bijbel Vertaling (2004) NBV21 = Nieuwe Bijbel Vertaling van het NBG (2021) nC = na Christus NGB = Nederlandse GeloofsBelijdenis NT = Nieuwe of tweede Testament OT = Oude of eerste Testament PM = Post Modernisme PKN = Protestantse Kerk Nederland Pr = Preek (bv Ps 84Pr = Preek over Psalm 84) RKK = Rooms Katholieke Kerk SV = Staten Vertaling TeNaCh = Torah+Nebiïm+Chetoebim v = volgende vers (bv Ps 1: 1v betekent Ps 1: 1 - 2) vd = van de vv = volgende verzen (bv Ps 1: 1vv betekent Ps 1: 1 - 3) vC = voor Christus WV = Willibrord Vertaling X = Chiasme (kruisstelling) > = zie (bv > 2 betekent zie bij punt 2) // = synoniem parallellisme <> = antitthetisch parallellisme |