Strijd en overwinning
Eén van de manieren om de betekenis van Jezus' lijden, sterven en opstanding onder woorden te brengen, is met woorden als strijd, macht, heersen, koning, tegenstander, overwinning, bevrijden, losmaken, boeien, afrekenen met, wapens enz
Strijd
Deze duiding sluit wel het nauwst aan bij wat de evangelisten over Jezus' optreden vertellen. Uit zijn woorden en daden blijkt voortdurend dat Jezus in gevecht was met de duivel of satan, Beëlzebul, de vorst der demonen, de heerser van deze wereld enz. Het gaat om den strijd van het Rijk van God tegen het Rijk van de Satan, tegen donkere, anti-goddelijke machten.
De tegenstander
Direct al probeert de duivel Jezus ten val te brengen door hem listige voorstellen te doen die helemaal zo verkeerd niet lijken. Maar Jezus doorziet de duivel: diens 'verstandige adviezen' opvolgen zou betekenen ontrouw te zijn aan zijn roeping om volstrekt toegewijd aan God te leven (Mat 4, Luc 4).
De satan verliest en vervolgens brokkelt zijn rijk voortdurend af. Demonen worden uitgedreven, elke genezing is een overwinning op de vijand. Bevrijding van Abrahams kinderen uit hun gebondenheid (Luc 13: 16)
Handlangers
Maar de duivel geeft de strijd niet op. Achter de schermen organiseert hij zijn verzet.
- Door de Schriftgeleerden. Die maken Jezus verdacht met de vraag of hij misschien in dienst van de duivel is? Maar het antwoord van Jezus is duidelijk: ‘Hoe kan Satan zichzelf uitdrijven? Als een koninkrijk innerlijk verdeeld is, kan dat koninkrijk niet standhouden.' (Mc 3: 23v).
- Als Jezus boodschap geen gehoor vindt, is dat omdat de duivel dat verhindert (Luc 8: 32)
- De discipel die Jezus zal verraden, heet een duivel (Joh 6: 70; 13:2).
- En als Petrus bestrijdt dat Jezus moet lijden en sterven, ziet Jezus achter dat bezwaar de duivel aan het werk. (Mc 8: 33).
Kruis en opstanding
De strijd tussen Jezus en de duivel, tussen goed en kwaad, loopt uit op arrestatie, een schijnproces en de dood aan het kruis. Op dat moment lijkt Jezus verloren en de duivel gewonnen te hebben. Maar dat is schijn. Op de derde dag blijkt Jezus de levende, de Overwinnaar. De kosmische strijd tussen goed en kwaad is beslist. Symbool daarvan is de opname van Jezus in de hemel, waar hij aan Gods rechterhand zit. De hoogste eer voor hém die de meest oneervolle dood stierf.
Vooral in Paulus' brieven aan de gemeentes in Efeze en Kolosse treffen we deze militaire beeldspraak aan:
- Kol 1: 13-14 schrijft Paulus: Hij (God) heeft ons gered uit de macht van de duisternis en ons overgebracht naar het rijk van zijn geliefde Zoon, die ons de verlossing heeft gebracht, de vergeving van onze zonden.
- Kol 2: 5 Hij (God) heeft zich ontdaan van de machten en krachten, Hij heeft hen openlijk te schande gemaakt en in Christus over hen getriomfeerd.
- Ef 1: 20-22 Alles is aan zijn voeten geleefd, Christus is aangesteld als hoofd over alles.
- Filp 2: 9v God heeft Hem hoog verheven en Hem de naam geschonken die elke naam te boven gaat, opdat in de naam van Jezus elke knie zich zal buigen, in de hemel, op de aarde en onder de aarde
Johannes noemt in Openbaringen Jezus 'de overste van de koningen der aarde' (Opb 1: 5), maar meestal 'het Lam'. Daarmee geeft Johannes aan dat de regering van deze koning met lijden en bloed heeft te maken.
Hebr 2: 14 zegt dat Jezus door zijn dood definitief heeft afgerekend met de heerser over de dood om zo allen te bevrijden die door hun angst voor de dood hun leven lang in slavernij verkeerden.
Achterhoedegevechten
De brieven maken duidelijk, dat de strijd weliswaar beslist is, maar nog niet afgelopen. Net zoals tussen D-Day (6 juni 1944) en V-Day (5 mei 1945) de gevechten doorgingen. Christenen geloven: dit zijn achterhoede gevechten. De laatste stuiptrekkingen van een verslagen vijand. Aan Gods rechterhand gezeten leidt Christus de strijd tot alle verzet tegen God is uitgeschakeld. De laatste vijand die verslagen wordt is de dood (1 Kor 15: 25v).
Geestelijke wapenrusting
Christenen hoeven de beslissende klap niet meer uit te delen. Dat deed Jezus voor ons. Wat wel nodig is: stand houden tegen de duivel. En dat kunnen we ook: er is een geestelijke wapenrusting beschikbaar (Ef 6: 10-18) die ons van top tot teen bedekt.
Aan de geestelijke wapenrusting voegt Paulus nog het gebed toe. De voorbede voor wie het moeilijk hebben. We kunnen ook aan het gebed van Jezus denken: Uw Koninkrijk kome...Verlos ons van de boze.
Door de kracht van het geloof kan Paulus de apostel zijn die geen blad voor de mond neemt. Openlijk predikt hij het evangelie van Jezus Christus, de gekruisigde die is opgestaan. Tegenwerking en lijden is soms onvermijdelijk, voor hem en ook voor 'gewone gelovigen' (Filp 1: 30).
Terugval
De praktijk blijkt te zijn dat gelovigen ook terug kunnen vallen. Paulus verbaast zich daarover: (Gal 4: 9) Hoe is het dan toch mogelijk dat u zich nu, terwijl u God hebt leren kennen – meer nog, door God gekend bent – opnieuw tot die zwakke, armzalige machten wendt en u daaraan weer als slaaf wilt onderwerpen?
Het einde
Door de jaren heen zullen er moeilijke jaren zijn, zonder dat het direct het einde is. Maar dat komt wel. Het einde der tijden zal zelfs buitengewoon zwaar zijn voor wie bij Jezus horen. Maar dan zal eindelijk de hemelse Koning komen, de Zoon des Mensen op de wolken van de hemel, bekleed met grote macht en luister (Mc 13) om de zijnen te verlossen.
Beoordeling
Het militaire taalspel bood vele mogelijkheden om de diverse geloofservaringen mee te verbinden. Geweld, strijd, macht, wapens, overwinning en verlies enz, het is (helaas) allemaal onverminderd actueel. Maar dit heeft wel als voordeel dat we aan deze beeldspraak weinig of niets hoeven uit te leggen. Deze metaforen zijn zeer toegankelijk. Wie verlangt naar het doorbreken van Gods Rijk en probeert daaraan bij te dragen door het goede te doen, weet dat dat moeite, inzet, strijd en offers vraagt. Ook dat het soms lukt en voldoening geeft, dan weer dat het mislukt en zeer doet.
Het kwaad wordt als duivel of satan gepersonifieerd. Zo maakt de bijbel duidelijk dat de tegenstander persoon-achtig te werk gaat. De boze is geen stomme natuurkracht waar we aan onderworpen zijn en waar we niets aan doen kunnen. Het is integendeel een macht met een stem, die weerklank vindt in ons hart en die ons kan verleiden en weet te strikken. Daarom is het van levensbelang af te stemmen op de goede Geest, van Christus.
Binnen deze beeldspraak zou je de kerk kunnen zien als een ondergrondse verzetsgroep uit de oorlog, die luistert naar radio Oranje.
Op de dag van zijn Komst zal Jezus blijken de Koning te zijn waar zijn gelovigen hem nu al voor houden.
Afkortingen
Bijbelboeken > Register kolom 2adhv = aan de hand van
Afb = Afbeelding
BGT = Bijbel in Gewone Taal
BHS = Biblia Hebraica Stuttgartensie (Hebr. OT)
DL = Dordtse Leerregels
GNT = Griekse Nieuwe Testament (Nestle-Aland)
Gr = Grieks
HCat = Heidelbergse Catechismus
Hebr = Hebreeuws
HTB = Het Boek
HSV = Herziene Staten Vertaling
Lat = Latijn
LXX = Septuaginta (Griekse Vertaling vh OT; 250 - 50 vC)
LV14 = Leidse Vertaling 1914
NA - Nestle-Aland, 27-ste druk (Grieks NT)
NB = Naardense Bijbel (P. Oussoren, 2004)
NBG = Nederlands Bijbel Genootschap
NBG51 = Bijbelvertaling van het NBG (1951)
NBV21 = Nieuwe Bijbel Vertaling van het NBG (2021)
nC = na Christus
NGB = Nederlandse GeloofsBelijdenis
NT = Nieuwe of tweede Testament
OT = Oude of eerste Testament
PKN = Protestantse Kerk Nederland
RKK = Rooms Katholieke Kerk
SV = Staten Vertaling
TeNaCh = Torah+Nebiïm+Chetoebim
vC = voor Christus