Hnd 17: 15 - 34
Paulus richtte zich tot de leden van de Areopagus en zei: ‘Atheners, ik heb gezien hoe buitengewoon godsdienstig u in ieder opzicht bent. Want toen ik in de stad rondliep en alles wat u vereert nauwlettend in ogenschouw nam, ontdekte ik ook een altaar met het opschrift: “Aan de onbekende god”. Wat u vereert zonder het te kennen, dat kom ik u verkondigen. (Hnd 17: 22v - NBV21)
A Er ligt veel begrip in die woorden van Paulus
over dat tastend zoeken van God.
Hij neemt het geloof van mensen heel serieus.
Ook al is het geen geloof in de God van de Bijbel
Ook al weet het niets van Jezus
en de Geest die gekomen is.
Hij zegt niet dat het onvoldoende is
Of dat het op niets is uitgelopen
En op geen enkele manier maakt hij hun geloof belachelijk.
Hij waardeert het als een serieuse poging
om God, de ware, de enige te dienen.
Een en al respect...dat is wel iets om te onthouden
Zo gemakkelijk kunnen we wijwaterkwasten,
klankschalen, een vastenmaand enz. op de hak nemen.
Of het iets-isme van onze kinderen en kleinkinderen
Maar dan beledigen we hen in dingen die hun heilig zijn.
Dan gaat de deur dicht.
Dan zullen ze echt niet nieuwsgierig worden naar ons geloof
Laat staan dat ze ons de kans geven om van Jezus en zijn God te vertellen.
Trouwens: het IS toch een zoeken en tasten
ook bij ons?
Wie heeft ooit God gezien?
Wie kan God uittekenen?
Hopen we niet allemaal af en toe eens op een teken
een signaal dat Hij er is en voor je zorgt?
En als op vakantie de bergen ons imponeren
dan vermoed je even iets van God
En bij de geboorte van een kind
Of een ongeluk dat nog net goed afloopt
Dan vermoeden we opnieuw God
Zo zoeken we ons leven af
Zo speuren we om ons heen
Op de tast naar God.
Blijkbaar kunnen wij mensen niet goed
zonder God en geloof
We hebben niet genoeg aan wat voor handen is
Een leven voor enkel hier en nu is te weinig
En er zijn net teveel aanwijzingen dat er wel Iets is
We blijven zoeken naar meer: naar zin, naar betekenis.
Dat is altijd zo geweest:
waar je ook komt
en hoe ver je ook terug gaat in de tijd
als je sporen van mensen vindt,
vind je ook sporen van geloof:
van tastend zoeken naar God (om met Paulus te spreken)
B We spelen blindemannetje
We moeten er naar raden wie God is.
Geen wonder dat er zoveel verschillende godsdiensten zijn
Het ligt er nu eenmaal niet zo dik boven op.
Iemand zei: Er is maar 1 God
En al die religies zijn naar die ene God op zoek.
In wezen komen al die godsdiensten op hetzelfde neer.
op liefde en zorg voor elkaar.
En al het andere:
wijwaterkwasten, vasten en klankschalen, besnijdenis
doop en avondmaal...dat is maar bijzaak.
En hij vertelde een verhaal over een koning van een groot land.
De koning stoort zich eraan dat Joden, Christenen,
Moslims, Hindoes en Boeddhisten
het niet met elkaar vinden kunnen.
De spanningen lopen op. Hier en daar een aanslag.
De onenigheid is een gevaar voor de vrede in zijn rijk.
Hoe moet dat nu verder?
Op een dag laat hij de leiders van de religies bij zich komen.
Als ze er zijn, doet hij ze een blinddoek voor.
Jullie zullen straks met je handen iets voelen
en dan moeten jullie zeggen wat het is.
Ik ben benieuwd of jullie er al tastende uitkomen.
De 5 religieuze leiders zien niet
hoe een grote olifant de zaal binnenkomt.
Ik weet het, zegt de eerste die de staart in handen heeft:
dit is een stevig touw.
De tweede voelt aan een van de poten
Nee, dit is een dikke, stevige pilaar.
De derde legt zijn hand op de slurf
Volgens mij is dit een waterslang
De vierde voelt de punt van de slagtand
Ik denk dat het om een speer gaat.
De vijfde zit aan het oor: een rafelige waaier.
Een touw, een pilaar, een waterslang, een speer en een waaier.
Wat is het nou vraagt de koning?
We komen er niet uit, zeggen de leiders.
Dan laat de koning hun de blinddoeken afnemen
en zien ze tot hun verrasing: de olifant.
En de koning zegt:
Zo is het ook met jullie geloof en godsdienst:
Jullie hebben allemaal een klein stukje van God in handen gekregen
Maar al die stukjes samen horen bij één en dezelfde God
En die ene God is veel groter, en heel anders
dan jullie ieder voor zich geloven.
Net zo als die olifant groter en anders is
dan dat touw, en die waterslang die je voelde.
C Ik weet niet wat u er van vindt.
Het klinkt overtuigend.
Het is ook een aantrekkelijk idee:
alle godsdiensten in wezen hetzelfde
Maar toch vraag je je af
waarom gelovigen dat zo heel anders beleven.
Want besnijdenis is voor Joden geen bijzaak
En zeg niet tegen christenen
dat doop en avondmaal maar onbelangrijke dingetjes zijn.
En ga niet tegen moslims zeggen
dat ze eigenlijk in Jezus en zijn God geloven
Daar zijn ze het echt niet mee eens.
En nog wat anders.
Het verhaaltje klopt niet.
Want wij hebben allemaal wel eens een olifant gezien
En dan weet je dat slurf en slagtand en staart en poten bij elkaar horen
en samen 1 olifant vormen.
Maar geen van ons heeft ooit God gezien.
Niemand weet of besnijdenis en vasten en boerka's en klankschalen
en imponerende bergen en wonderlijke reddingen
allemaal aan God vast zitten.
Niemand kan weten of al die godsdiensten op hetzelfde neerkomen.
Ook die wijze koning niet
Ook hij is geblinddoekt
Ook hij moet het net als u en ik
doen met een paar aanwijzingen
de pracht van de natuur
een toevallige gebeurtenis
dromen en visioenen
de roes van de liefde
de vervoering van een heilige oorlog
Misschien was die toevallige gebeurtenis echt niet meer dan toeval
Misschien heeft God wel een hekel aan geweld en wraak
Misschien horen er nog wel heel andere dingen bij God:
vrede, recht, gezondheid.
Wie zal het zeggen?
We komen niet verder dan al tastende zoeken
D Als Paulus in Athene rondloopt
dan treft hem al die godsdienstigheid in de stad.
Langs de straten, op de pleinen
overal treft hij tempels aan en beelden en altaren
De bevolking van Athene is door en door religieus
De mensen geloven dat er wel iets is.
Er is zelfs een altaar gewijd aan de “onbekende God”:
geen naam, geen beeld:
alleen een plek om te bidden, om een offer te brengen.
Blijkbaar ook toen al mensen
die het bij de bekende goden
en de gebruikelijke religies niet konden vinden.
Mensen net als wij uitgekeken op God en de kerk
Mensen die ook toen al wisten: er is wel iets...
Voor hen een altaar voor de onbekende God.
Blijkbaar is er in ons iets als een religieuze antenne
iets in je hart of ziel
waardoor je gevoelig bent
voor signalen die op Iets wijzen:
of het nu de machtige bergen zijn
of een toevallige gebeurtenis
het komt over als een hint, een aanwijzing
het zegt ons dat er meer is:
een goede macht. Een Geest. Iets...
Ach, dat is maar wensdenken, zeggen de atheïsten....
je maakt jezelf maar wat wijs.
Het zijn maar indrukken...
Dat Iets bestaat niet echt.
Er is niet een goede macht, een Geest.
Maar: wat je ziet met je oog zijn dat ook “maar” indrukken?
Als ik een auto recht op mij zie komen, twijfel ik geen moment
Die is echt! En ik spring weg.
En de muziek die je hoort met je oor is dat “alleen maar” inbeelding?
Die is er in het echt.
Daarom houd ik rekening met de buren als ik een cd-tje opzet.
Mijn zintuigen geven me een indruk
van een werkelijkheid die er is, die echt bestaat
Die er ook nog is, als ik blind geworden ben of doof.
Zou ik ogen hebben ontwikkeld als er niet iets was om te zien?
Zou ik oren hebben gekregen als er niet iets was om te horen?
Zou ik die religieuze antenne hebben als er niet “iets” was?
Zijn mensen daarom wereldwijd, de eeuwen door
al tastende op zoek gegaan naar de onbekende God
in de hoop hem ooit te mogen vinden?
E Voor Paulus is het duidelijk:
Zo heeft God ons gemaakt: als zoekers met een antenne
Maar al tastende vinden we hem niet.
Mijn religieuze antenne staat niet goed afgesteld
Die vangt wel van alles op
bij het zien van hoge bergen enzo
maar die aanwijzingen brengen ons niet bij God.
Er zit teveel ruis op de lijn.
Daarom, zegt Paulus, heeft God
na eeuwen van tasten en zoeken
na tijden van onwetendheid
een nieuwe aanwijzing gegeven: een mens: Jezus
Als je wilt weten wie God echt is
vergeet dan eens al die andere aanwijzingen
en let eens op Jezus:
Hij is het helderste venster op God.
Mensen, u en ik, zijn dat ook wel een beetje:
venster op God
maar ons glas is beslagen, vervuild.
Wij maken God niet goed zichtbaar
Onze godsdiensten en kerken geven een vervormd beeld van Hem
Daarom moest Jezus komen.
Als hij bidt: uw naam worde geheiligd
dan wil hij niets liever dan dat Gods naam
weer bejubeld wordt als bron van vreugde.
En als hij bidt: uw koninkrijk kome
dan is dat helemaal zijn ideaal
hij heeft niets daarnaast: een bedrijf, een carriere
En als hij bidt: uw wil geschiede
dan meent hij dat...en geeft hij zich over aan zijn beulen
en sterft aan het kruis.
Hij is 100% transparant tot op God
En de God die zich door hem laat zien?
Eén en al liefde, vergeving, barmhartigheid
Al ons tasten en dwalen...al onze falen en tekort
wil hij voor lief nemen
om maar een plek in ons hart te krijgen.
F Zo probeert Paulus de Atheners
de ogen te openen voor Jezus
meer nog: voor de God van Jezus
En met die boodschap staan we als kerk
nog steeds op de markt van geloof en zingeving.
Een goed verhaal over mensen
die verlangen naar meer
over ons die als blindemannetjes
zoeken en tasten naar Iets
en soms vermoeden dat ze warm zijn
en dan weer merken dat het weg is.
Een goed verhaal over God
die ook verlangt naar meer
die heel behoedzaam, tastenderwijs
op zoek gaat naar mensen.
Niet met geweld dringt hij zich op.
Dat is niet zijn stijl.
in een mens laat hij zijn liefde zien.
Door het verhaal van Jezus
laat hij zich in het hart kijken.
En nu is het aan u en jou en mij
wat we hiermee doen.
In Athene halen de meeste mensen
hun schouders er over op.
Zij houden het liever bij die onbekende God
waar je zo heerlijk over filosoferen kunt.
Of kwam het te dichtbij:
want een God die je met liefde vervult
dan kan het niet anders of je naaste komt in beeld:
de armen, de slaven, vrouwen en kinderen,
de zieken, iedereen, zelfs je vijand!
Een paar mensen komen wel tot geloof.
Voor hen vallen de stukjes van de puzzel op hun plek:
hoe ze aldoor maar tastten zonder te vinden
en hoe ze nu door een onbekende God gevonden waren.
En voortaan noemen ze hem net als Jezus:
“onze Vader in de hemelen”
En hun kwam het niet te dichtbij:
zij deelden de liefde van God
met armen en zieken, met slaven en knechten
met wie er maar op hun weg kwam.
Wij mogen nog heel lang geloven in meer,
in iets en blijven tasten...
Daar heb ik met Paulus heel veel respect voor
maar ook een beetje zorg.
Er is zoveel meer van God te vinden: In Jezus
Er is zoveel meer te doen: voor je naaste. AMEN
Achtergronden
Afkortingen
Bijbelboeken > Register kolom 2 adhv = aan de hand van Afb = Afbeelding BGT = Bijbel in Gewone Taal BHS = Biblia Hebraica Stuttgartensie (Hebr. OT) bv = bij voorbeeld CGK = Christelijk Gereformeerde Kerk DL = Dordtse Leerregels GNT = Griekse Nieuwe Testament (Nestle-Aland) Gr = Grieks HCat = Heidelbergse Catechismus Hebr = Hebreeuws HTB = Het Boek HSV = Herziene Staten Vertaling Lat = Latijn LXX = Septuaginta (Griekse Vertaling vh OT; 250 - 50 vC) LV14 = Leidse Vertaling 1914 M = Meditatie (bv 1 Kor 13M = Meditatie over 1 Kor 13) NA - Nestle-Aland, 27-ste druk (Grieks NT) NB = Naardense Bijbel (P. Oussoren, 2004) NBG = Nederlands Bijbel Genootschap NBG51 = Bijbelvertaling van het NBG (1951) NBV21 = Nieuwe Bijbel Vertaling van het NBG (2021) nC = na Christus NGB = Nederlandse GeloofsBelijdenis NT = Nieuwe of tweede Testament OT = Oude of eerste Testament PKN = Protestantse Kerk Nederland Pr = Preek (bv Ps 84Pr = Preek over Psalm 84) RKK = Rooms Katholieke Kerk SV = Staten Vertaling TeNaCh = Torah+Nebiïm+Chetoebim v = volgende vers (bv Ps 1: 1v betekent Ps 1: 1 - 2) vv = volgende verzen (bv Ps 1: 1vv betekent Ps 1: 1 - 3) vC = voor Christus > = zie (bv > 2 betekent zie bij punt 2) |