Christelijke

Intertestamentaire tijd
In de tijd tussen OT en NT verliest Israel opnieuw zijn relatieve zelfstandigheid en wordt onderdeel van het immense rijk van Alexander de Grote. De buitenlandse (hellenistische) invloed op geloof en cultuur neemt toe, tot ongenoegen van velen.
Tot dan toe (3-e eeuw vC) werd Gods werkzame macht over het algemeen gezien in de verschijnselen van de natuur en in de loop van de gebeurtenissen. M.a.w. min of meer bemiddeld, niemand zag God rechtstreeks aan het werk. Voor velen blijft dat zo, maar er zijn ook mensen voor wie dat verandert. Zij geloven dat alleen God zelf nog op spectaculaire wijze voor redding en herstel van Israel kan zorgen. Hij zal zelf - dus niet bemiddeld door mensen of legers - eens en voorgoed afrekenen met de goddeloze vijanden. Zo zal Hij zijn volk bevrijden, de doden opwekken en over hen oordelen. Er is dus een groot verschil tussen deze tijd/eoon/wereld en de tijd/eoon/wereld die komt.
Deze toekomstige en dus verborgen dingen worden aan speciale mensen (bv Daniël)  door dromen en visioenen bekend gemaakt, geopenbaard of onthuld. Vandaar dat zulke geschriften apokalyptisch genoemd worden, naar het Griekse apokalypto = onthullen, ontsluieren.

Apokalyptiek
Er zijn allerlei kenmerken voor apokalyptische literatuur aan te wijzen:

• meestal anoniem (maar uitzondering de Openbaring van Johannes)
• dualisme (goed < > slecht, licht < > donker, deze wereld < > de wereld die komt)
• pessimisme tav de huidige toestand en de nabije toekomst
• grote rol voor engelen (bv Michaël)
• geschiedenis ingedeeld in (bv 4) perioden
• getallensymboliek (7, 70, jaarweken, tijd, tijden en een halve tijd)

De apokalyptiek verschilt van de profetische geschriften omdat profeten de hoorders en lezers rechtstreeks aanspreken. In de Apokalyptiek is dat indirect: er is geheimtaal. De lezer moet geleid door Gods Geest zelf bedenken waar de geheimtaal op slaat. Zonder zijn eigen interpretatie zegt het niets; profetie is veel duidelijker.
Apokalyptisch zijn Daniël, Jes 24-27 en allerlei buiten-bijbelse geschriften en uiteraard Mc 13 (en de parallellen bij Mts en Luc) en de Opb van Johannes. Maar Johannes de Doper en Jezus zou je ook zo kunnen noemen vanwege het 'Bekeert u, want het Koninkrijk Gods is nabij gekomen'.

Uitleg
Profetische en apokalyptische teksten zijn bedoeld voor lezers en hoorders ttv hun ontstaan (de contemporaine geschiedenis). De schrijvers van Dan en Opb hadden de mensen van hun tijd op het oog, niet latere christelijke generaties. Het is dus niet juist om laatste jaarweek uit Dan 9 op de geboorte van Jezus te betrekken, of op zijn wederkomst. Ook al niet omdat men dan met een onderbreking van nu al 2000 jaar komt te zitten tussen de eerste 69 jaarweken en de laatste 70-ste jaarweek. In Dan 9 sluit de 70-ste jaarweek duidelijk aan op de voorafgaande 62 +7 jaarweken.
Apokalyptische teksten bevatten  geen versleutelde boodschappen voor mensen van de 21-ste eeuw. Dat is in de uitleggeschiedenis vaak vergeten, tot in onze tijd aan toe. Toen werd van Opb 13 gezegd dat dat sloeg op de corona-crisis en de bijbehorende maatregelen. Dat voedde de complottheorieën (zie preek Opb 13).
Daniëls indeling van de geschiedenis in 4 delen of in 70 jaarweken moeten we niet aanpassen aan de voortgaande geschiedenis. Dat leidt alleen maar tot gezochte interpretaties, bv om het Romeinse Rijk en latere wereldmachten in het schema van de 4 wereldrijken te persen. Deze manier van uitleg komt ook altijd bij hetzelfde uit, nl dat het 5 voor 12 is. Om bezorgde mensen daarmee nog banger te maken. En al even vaak moesten de bangmakers na verloop van tijd concluderen dat zij zich vergist hadden. Alleen als we bedenken hoe deze geschriften oorspronkelijk bedoeld waren, is het mogelijk ze op een goede manier met het christelijk geloof te verbinden.