Besproken Bijbelgedeelten en Thema's

Context
De eerste tien hoofdstukken van 1 Kronieken bevatten veel lijsten, oa geslachtsregisters doorspekt met geografische opmerkingen. De onbekende schrijver die we maar Kronist zullen noemen, heeft vooral belangstelling voor de stam Juda en Davids familie.¹ Voor meer achtergronden verwijs ik naar de bijbel.nl
1 Kron 4: 1 begint met: ‘ de zonen van Juda waren: Peres, Chesron, Karmi, Chur en Sobal.’ Het is niet duidelijk hoe zich dat laat combineren met 1 Kron 2: 3v waar de vijf zonen van Juda als volgt heten: Er, Onan en Sela (geboren uit de dochter van Sua, een Kanaänitische) en Peres en Zerach (geboren uit Tamar, zijn schoondochter). In het geslachtsregister van Juda lezen we:

1 Kron 4: 9v
Jabes stond in hoger aanzien dan zijn broers. Zijn moeder had hem Jabes genoemd, ‘want,’ zei ze, ‘ik heb hem in pijn gebaard.’ Jabes bad tot de God van Israël: ‘Zegen mij: maak mijn grondgebied groot en bescherm me tegen het kwaad, zodat ik geen pijn hoef te lijden.’ God gaf hem wat hij gevraagd had. (NBV21).

Jabes?
Het is moeilijk hem aan enkele jaartallen te verbinden. Leeft Jabes in de tijd vòòr Saul en David?
Wie zijn vader en moeder zijn, vermeldt de Kronist niet, evenmin hoe hij afstamde van Juda. Het is ook al niet duidelijk of er een verband bestaat met het dorpje Jabes² (niet ver van Pella). Uit vers 10 maken we op dat hij (hoeveel?) broers had.
Eigenlijk is alles onduidelijk aan Jabes behalve dit ene dat de schrijver van Kronieken het de moeite waard vond van hem te vertellen. Hij beschikte kennelijk over een (mondelinge of schriftelijke) traditie over Jabes. Wij zullen het moeten doen met de spaarzame mededelingen in 2 Kron 4: 9v 
Dat hij de vader is (2 Kon 15: 10 – 14) van een zoon, koning Sallum (746 vC) is niet onmogelijk, maar de Kronist suggereert dat nergens.
In de Bijbel komen nog meer mensen met de naam Jabes voor³.

Naam
De naam Jabes lijkt op het Hebreeuwse woord voor pijn dat dezelfde drie stamletters heeft: ayin, beth en tsade, zij het in een andere volgorde: ayin, tsade, beth. Pijn is een opvallend motief in deze verzen:

• de bevalling gaat met veel pijn gepaard (vs 10)
• Jabes bidt dat hij geen pijn hoeft te lijden (vs 11).

Het gebeurt vaker dat een pasgeboren kind een naam krijgt die aan de bevalling of omstandigheden herinnert bv Gen 4: 1 (Kaïn) Gen 4: 25v (Set), 1 Sam 1: 20 (Samuël)

Hoger aanzien
Waarom Jabes in hoger aanzien staat dan zijn broers, en bij wie (zijn ouders? dorpsgenoten? zijn stam?) legt de schrijver niet uit. Heeft het met de pijnlijke bevalling te maken? Of heeft hij zich eenmaal volwassen positief onderscheiden tov zijn broers? Dat is allemaal speculatie. Het zou ook kunnen dat Jabes zo geëerd is vanwege zijn gebed dat verhoord werd.

Het gebed
Jabes gaat bidden. Wat hem daartoe bracht, vermeldt de schrijver niet. Uit de inhoud van het gebed kunnen we er wel een beeld bij vormen. Jabes wil meer ruimte voor zijn schaapskudde (of wil hij dat het dorpje Jabes flink groter wordt?). Hij verwacht weerstand, tegenwerking, vijandschap, geweld en vreest gewond te raken in de strijd. Hij ziet tegen de pijn op.
Zegen mij: maak mijn grondgebied groot en bescherm me tegen het kwaad, zodat ik geen pijn hoef te lijden.’⁴

Zegen mij: in het Hebreeuws een constructie met twee keer het woord zegenen (barach), dus: rijkelijk zegenen (SV). De zegen die Jabes verlangt is niet geestelijk, bv Gods nabijheid, Geest, liefde enz. Hij vraagt om concrete dingen. een grootgrondbezit een leven zonder pijn.

De Kronist deelt mee dat Jabes zich in zijn gebed richt tot de God (Elohim) van Israël. Zijn gebed is opvallend recht toe, recht aan.

• geen aanroepen van Gods Naam
• besef van eerbied voor Gods heiligheid ontbreekt: geen lofprijzing
• besef van onwaardigheid, schuld of zonde blijkt nergens uit: geen bede om genade
• hij heeft geen enkele twijfel of de gebiedsuitbreiding die hij zich wenst wel in Gods plannen past
• hij belooft geen tegenprestatie

De Bijbel vertelt niet vaak van mensen die bang zijn voor pijn, lijden en dood. De bekendste uitzondering is Jezus aan de vooravond van zijn arrestie, proces en kruisiging. Jabes doet dat ook.

Verhoring
God gaf hem wat hij gevraagd had. (Letterlijk: God deed komen...)
Het gebed wordt verhoord. De gebiedsuitbreiding voor kudde of dorp komt er zonder dat de tegenstand op een bloedig gevecht uitliep.

Voor Jabes ging zijn wens in vervulling. Maar dit gebed en de bijbehorende verhoring zijn niet algemeen geldig. De Kronist geeft hier geen magische gebedsformule door die altijd werkt. Hij suggereert ook al niet dat gebeden altijd, overal en voor iedereen zo concreet worden verhoord. Wel zo af en toe, maar lang niet altijd.

Interpretaties
1) Jabes zou geleefd kunnen hebben in de tijd dat het volk Israël Kanaän inneemt (13-de eeuw vC). Het was – volgens de Bijbel – de bedoeling dat de oorspronkelijke bewoners met hun godsdienst (Baäl, Astarte etc) volledig zouden verdwijnen. Dat gebeurde niet. Jabes bidt dan voor dat het oorspronkelijke plan - een 'zuiver' Israël - doorgaat. Dus gebiedsuitbreiding  voor het volk Israël. Probleem: Jabes bidt om 'mijn grondgebied'.

2) De Kronist schrijft in de moeilijke tijd na de ballingschap (5-de eeuw vC). De gedeporteerde bevolking is weer terug in het land. Jeruzalem en de tempel worden herbouwd. Maar niet iedereen vindt dat een goede ontwikkeling. Er is ook veel tegenwerking: verdachtmakingen en vijandschap. In die omstandigheden is de herinnering aan Jabes’ verhoorde gebed heel geschikt om bij de bevolking de moed er in te houden.

3) Je hoeft niet je hele leven gebukt te gaan onder de naam en de opvoeding die je van je ouders meekreeg, en hoe de mensen je zien en noemen. Daar kun je met Gods hulp onder weg.

4) De Amerikaan Bruce Wilkinson (1950 - 2023) schreef een boekje ‘Het gebed van Jabes’ (2001). Daarin stelt hij dat je met de woorden van Jabes moet bidden, dan zullen de voorraadkamers van God open gaan. Het is een gebed dat God altijd beantwoordt: je krijgt wat je wilt. Jabes vroeg om uitbreiding van zijn grondgebied. Vraag dus gerust ook maar om meer: een groter huis, meer vakantie, een hoger inkomen, betere sportprestaties, meer gezondheid of wat dan ook. Als we iets niet krijgen, is het omdat we er niet op om op de goede manier (Jabes’ woorden) aanhoudend (meerdere keren per dag) om vragen.

Beoordeling
De eerste drie interpretaties doen niet geforceerd aan. Dat kan van de vierde niet gezegd worden. Wilkinson is een vertegenwoordiger van het zgn welvaartsevangelie, een zeer eenzijdige opvatting van het christelijk geloof die alles scheef trekt. Als Wilkinson gelijk zou hebben,

• valt niet in te zien waarom Jabes en zijn gebed nergens in het OT en NT meer genoemd worden.
• dat Jezus in het onze Vader leert om niet meer te bidden dan ons brood voor vandaag. Dwz als in de eerste levensbehoeften voorzien is, moeten we tevreden zijn.
• dat de vervulling van een gebed 'het goede' is (Mat 7: 11), de heilige Geest (Luc 11: 13)

Gespreksvragen
* Als de Kronist een gebed dat altijd wordt verhoord had willen doorgeven, zou hij het dan op zo’n onopvallende plaats - ergens in een geslachtsregister - gezet hebben?
* Welke van de vier interpretaties spreekt je het meeste aan, waarom?
* Bidden voor gebiedsuitbreiding? denk eens aan interpretatie (1) en christenen die vervolgd worden, (bekend van Open Doors).
* Stel een gebed op voor meer ruimte voor christenen, bescherming tegen kwaad en pijn en spreek het uit.


-----
¹ Dan volgen 10 hoofdstukken over het bestuur van koning David, gevolgd door diens voorbereidingen van de tempelbouw, die door Salomo zal worden uitgevoerd. Dat is het onderwerp van 2 Kron.
² Met Jabes is in de Bijbel meestal een dorpje in het gebied van de stam Gilead bedoeld, bv 1 Kron 10: 11 – 12. (Ri 21: 8 – 14; 1 Sam 11: 1 – 10; 1 Sam 11: 11 – 13; 2 Sam 2: 4v; 2 Sam 21: 12)
³ Er zijn nog meer mannen die zo heten: koning Joachaz van Juda (609 vC); de man van de profetes Chulda, een oom van de profeet Jeremia, dorpelwachters, en nog anderen.
⁴ Letterlijk: Wil mij overvloedig zegen. Vermeerder mijn grenspalen, laat uw hand met mij zijn, weer het kwaad af zodat ik geen pijn hoef te lijden.