Geestelijke Biografie

Vier kwesties
Het zijn vooral de volgende punten die de crisis in mijn geloof veroorzaakten:

1. de ontgoocheling door het het gebrek aan bevestiging van mijn geloof: het niet-ervaren van Gods aanwezigheid.
2. de vraag naar wie of wat God is
3. hoe Zijn bestaan valt te rijmen met het natuurlijke kwaad en de ellende die mensen elkaar aandoen. 
4. geloven verwarren met theologisch systeem voor waar houden.

1) Niet-ervaren
Toen het erop aankwam bemerkte ik niets van licht, kracht, vertrouwen, hoop, nabijheid of welke directe, onbemiddelde genadegave dan ook.

• ik voelde me verdrietig, leeg, somber, wanhopig, mislukt.
• ik liet me vertellen dat ik het indirecte, bemiddelde ervaringen moest hebben, van ‘zien, soms even’. Maar voor zover dat wat opleverde was het meer wensdenken dan spontaan zien en beleven.
• ik zocht het in meditatief bijbel lezen. Maar ik struikel over zoveel dat ik leerde in mijn opleiding dat spontaan de woorden op mezelf betrekken me niet lukt.
• ik probeerde meer naar m’n gevoel te luisteren. Daar was alleen maar gemis van God.
• ik dacht erover een andere spirituele praktijk te ontwikkelen. Ik kon echter geen keus maken: vasten? een pelgrimstocht? de stilte? of juist naar een festival als Opwekking? of geestverruimende middelen bv Ayahuasca gebruiken?
• ik probeerde nog een andere gebedshouding. Maar op m’n knieën houd ik het maar even vol: te ongemakkelijk en pijnlijk.

Allemaal tevergeefs. Dat maakte het zeer verwarrend en op den duur ondraaglijk verdrietig. Ik voelde me in de steek gelaten door God, soms zelfs afgewezen.

Uitkomst: Sinds enige tijd (04-09-2025) ben ik met het zoeken van / wachten op ervaring gestopt. Ik doe mezelf niet langer de daarbij horende teleurstelling aan. Kennelijk passen zulke ervaringen niet bij mij. Waarschijnlijk horen mystieke en bevindelijke belevingen bij een cultuur die voorbij is. In een seculiere, technisch-wetenschappelijke wereld werkt het - in elk geval bij mij - niet meer zo. Was het door de evangelische of charismatische stroming in onze kerken dat ik er zo naar bleef verlangen? Heb ik van hen overgenomen dat zulke ervaringen voor iedere christen zijn weggelegd? En de suggestie dat het ontbreken daarvan wijst op een slecht ontwikkeld geloof? 
Hoe dit ook zij, ik wil me niet langer verdrietig en afgewezen te voelen. Ik accepteer het zoals het is. Ik ga geloven op een manier die bij mij past. Dat betekent me laten inspireren door de Bijbelse verhalen, genieten van een aansprekende kerkdienst, blij zijn met de saamhorigheid van de gemeente.

2) Wie of wat is God?
Deze vraag is niet buiten het evangelie van Jezus om op te lossen. Dat heb ik wel geprobeerd. Ik wilde graag iets basaals over God kunnen zeggen, waarover ieder weldenkend mens het eens zou moeten zijn. Dat zou dan kunnen dienen als vertrekpunt voor al het overige dat Mozes, de profeten, Jezus, Paulus, de christelijke traditie aanvullend over God leren. In navolging van een brede theologische traditie dacht ik dat

• natuurlijke theologie (= aangeboren Godskennis: oftewel wat je over God kunt weten door goed na te denken) en
• algemene openbaring (= wat je over God leert door naar de schepping te kijken)

me aan zo’n basaal uitgangspunt konden helpen. Maar dat valt tegen. Zo krijg je wel een idee van God: de Eeuwige, Alomtegenwoordige, Almachtige Schepper, het Opperwezen, Algoed, Alwetend, Onveranderlijk enz. Maar dat filosofische Godsbeeld lijkt maar heel in de verte op de God van Jezus.

Bovendien maak ik God zo tot verklaring voor de vraag naar de oorsprong van de dingen. Daardoor komt mijn Godsbeeld direct onder vuur te liggen van natuurkundigen, biologen enz die met andere verklaringen over de oorsprong van de werkelijkheid komen. Het gevolg is dat ik meen me te moeten verdedigen. Zo raak ik betrokken in een discussie die ik helemaal niet wil. God is voor mij geen onderdeel van een wetenschappelijke verklaring. Als ik Schepper zeg, bedoel ik niet meer dan uitdrukking te geven aan mijn gevoel van afhankelijkheid, van bewondering, van ontzag. Maar in dat gevecht gaan die mooie gevoelens verloren.
Uitkomst: Voortaan is mijn uitgangspunt dat ik op voorhand niets van God weet. Hij is verborgen. Ik begin bij Jezus. Door het verhaal van zijn lijden, sterven en opstaan ben ik gegrepen. Het is voor mij het sleutelverhaal. Wanneer ik geloof en Hem volg zal Hij me meer over God leren.

3) Theodicee
De waarom-vraag kon zo'n groot probleem worden op basis van dat filosofische Godsbeeld¹. Want een God die Almachtig is en Algoed bovendien, waarom grijpt Hij niet reddend in bij ernstige ziekte en natuurrampen? Waarom komt Hij niet tussenbeide als mensen elkaar de grootste ellende aan doen? Hoe kan Hij deze wereld aanzien? Waarom is Hij ooit aan de Schepping begonnen? Waarom gaat Hij deze lange weg? Hoe lang nog moet het duren? Zal er ooit een eind aan komen?²

Goede vragen, maar zullen die ooit een antwoord krijgen? Met welke verklaring zouden wij genoegen kunnen nemen? Welk daarom is goed genoeg?

Uitkomst: Zouden die vragen ook zo in alle heftigheid gesteld worden als we niet bij de God van de natuurlijke theologie en de algemene openbaring beginnen³, maar bij de God van de bijzondere openbaring? Bij de God van Jezus? Ipv verontwaardigd God ter verantwoording te roepen zou Jezus' ontferming ons wel eens kunnen inspireren tot omzien naar elkaar en bereid zijn offers te brengen om tot goede verhoudingen te komen⁴. Dat is geen daarom, maar wel een soort antwoord. Concreet houdt dat in proberen meer te betekenen voor mensen in de knel en duurzamer leven.

4) Geen systeem
Ik bezweek voor de verleiding om het geloof tot een theologisch systeem uit te werken. Ik kwam tot veertien punten, bij elkaar gehouden door het thema van de heilsgeschiedenis. Maar een handvol geloofsvoorstellingen voor waar houden is wat anders dan geloven in christelijke zin. Het eerste is verstandelijk, het tweede existentiëel: gegrepen zijn door Jezus, Hem navolgen, een leven in geloof, hoop en liefde. Toen het erop aankwam bleek mijn 14-delige geloofssysteem van weinig waarde. Het was een gevangenis waarin ik mezelf had opgesloten. Het hield me veel te lang gevangen in een onrealistische verwachting over het ervaren van God ipv dat het me ruimte bood om God op een nieuwe manier te vinden.
Uitkomst: De Bijbelse verhalen ga ik niet langer bestuderen om te zien of en hoe ze als bouwsteentjes in een theologisch systeem passen. Daar zijn ze nooit voor bedoeld. Ik wil de Bijbel lezen als een bonte verzameling verhalen, psalmen, profetieën enz die elk op zich iets van het leven met God laten zien. Geen systeem meer, maar fragmenten.^5.6


-----
¹ Uit dit foute filosofische Godsbeeld komen deze vragen voort. Het is de grote aanjager van het ongeloof. Het atheïsme vindt hier zijn brandstof.
² Horen wij in ons hart en geweten een stem niet precies dezelfde vragen aan ons stellen?
³ Afzien van algemene openbaring en natuurlijke theologie brengt me bij een bijzondere theologische stroming: het fideïsme.
⁴ In de moeilijke jaren dat ik Gods nabijheid miste, verkruimelde m'n geloof en m'n hoop. Maar dat ik liefde, aandacht en zorg moest bieden, dat werd me alleen maar duidelijker.
⁵ De Bijbelse verhalen en geschriften zorgvuldig lezen als literatuur in de hoop zo in je geloof bemoedigd en gecorrigeerd te worden brengt me bij de narratieve theologie.
⁶ Sommige lezers waren zo vriendelijk om te reageren. Ze merkten op dat mijn biografie heel rationeel is en vroegen zich af of ik de gevoelskant van het geloof misschien verwaarloosd had. Dat is een terechte opmerking, al is het natuurlijk ook zo, dat een reflectie per definitie verstandelijk is. In m'n geloof zit behoorlijk wat meer beleving (verlangen, teleurstelling) dan uit deze reflecterende biografie blijkt. Maar inderdaad m'n geloof is nooit zonder commentaar of beoordeling vanuit mijn hoofd. Ik denk, als ik mijn verstand had uitgeschakeld om alleen vanuit m'n gevoel te geloven, ik m'n geloof al jaren geleden aan de kant had gedaan. Het is dankzij m'n verstand dat ik er nog steeds mee bezig ben. Ik wil m'n verstand wel een minder dominante rol geven. Dat blijkt wel uit mijn keus voor narratieve theologie en fideïsme