Luc 19: 1 - 10
A Iemand vertelde:
Toen het jaar begon nam ik me voor een paar kilo af te vallen.
Ik wilde er graag beter uit zien, me fitter voelen.
Het is er niet van gekomen:
Ik kon me er niet toe zetten om naar de sportschool te gaan.
Elke keer liet ik er wat tussen komen.
Gebrek aan wilskracht, gemakzucht
Wat raar: dat je iets wilt en het tegelijk niet wilt.
Zo tegenstrijdig. Zo dubbel.
Maar zo zitten wij mensen in elkaar:
Je hebt het niet naar je zin op je werk
Droomt van een andere baan.
Maar als de kans zich voordoet, pak je die niet.
Bang voor verandering, voor risico’s.
Veel mensen hebben afscheid genomen van God
Want als er een God is,
waarom is er dan zoveel ellende in de wereld
in mijn omgeving, in mijn eigen leven?
Ik geloof niet meer.
Maar als je dan let op hoe ze leven
dan zit het vol geloof en hoop en liefde:
Geloof dat het leven een kostbaar geschenk is
Hoop dat de dingen goed komen
Liefde en zorg voor mensen.
Weer: Dubbel: Niet in God geloven – toch is er iets dat hen inspireert.
Dat dubbele, dat tegenstrijdige zit misschien ook wel
in u of jou vanmorgen:
Je zegt bij jezelf: t zal wel weer niks zijn:
moeilijke woorden, een vage boodschap.
En tegelijk hoop je dat er toch iets voor je bij zit
iets dat je pakt…
iets dat het van binnen blij maakt en licht en sterk.
Iets van God.
Gereserveerd … en verlangend tegelijk.
Fijn dat u, dat jij toch maar gekomen bent.
B Dat dubbele zit ook in Zacheüs.
Als Jezus op een dag voorbij komt
dan gaat hij de straat op
om hem te zien, te horen, te spreken misschien.
Maar straks verstopt hij zich in een boom.
Waarom zou Zacheüs Jezus willen zien?
Zo ongelukkig is hij toch niet?
OK hij is een beetje klein uitgevallen.
Maar verder: een mooi huis, veel geld, gezond en wel.
Ja, maar je kunt dat allemaal hebben
en toch niet gelukkig zijn.
Want Zacheüs ligt er uit bij de mensen.
In hun ogen is hij een verrader
Iemand die met de Romeinse bezetter samenwerkt
Voor hen de belastingen ophaalt.
En corrupt ook nog: omdat hij wel zoveel te veel ophaalt
dat hij door de jaren heen een rijke man is geworden.
De mensen kijken op hem neer.
Zacheüs – zuiver, puur betekent die naam.
Maar als de mensen zijn naam noemen
hoort hij wel de spot die erin doorklinkt:
meneertje zuiver…
maar ondertussen wel onze centen aftroggelen…
Steeds vaker zetten ze hem de voet dwars
Nu ook weer: schouder aan schouder staan ze
Als hij Jezus wil zien: ze laten hem er niet door.
En om die rotte, zieke situatie wil hij Jezus ontmoeten.
Want daar was Jezus goed in:
in mensen weer op de been helpen:
degenen die letterlijk verlamd waren
en mensen als Zacheus die figuurlijk waren vastgelopen
die met de nek worden aangekeken.
Hij verlangt daar naar: naar een nieuw begin
er weer bij mogen horen
Dat de mensen je groeten
En de naam Zacheüs met respect uitspreken.
Hij moet Jezus zien.
Gelukkig: daar staat een boom, een vijgeboom
Maar als hij bedenkt dat Jezus hem zou kunnen zien
dan is het net of hij zich schaamt
En hij verstopt zich : tussen de bladeren.
Zoals ooit Adam en Eva in het paradijs
zich voor God verstopten in het geboomte.
Zo zijn we er wel eens aan toe: met dat dubbele
je verlangt naar God en zijn redding
en tegelijk schrik je ervoor terug.
Uit schaamte voor je toestand
Of uit angst: je weet wat je hebt, maar wat er komt – dat weet je niet
C Zou dat dubbele ook in de mensen zitten?
Ze hebben een hekel aan Zacheüs
Die corrupte verrader...meneertje zuiver...
Ze vergeten voor het gemak
dat ze zelf ook geen schone handen hebben:
De een leverde koren aan de bezetter.
Een ander moest met zijn kar zwaarden en harnassen vervoeren
Weer een ander kreeg een stel soldaten te eten.
Ze moesten wel. Ze hadden geen keus.
Natuurlijk: dat zit ze niet lekker.
Maar daar komen ze van af door al die onvrede
op Zacheüs te projecteren.
Hij krijgt overal de schuld van.
Door op hem neer te kijken
kunnen ze zichzelf nog heel wat vinden.
Zo ging het al jaren.
Door al dat gedoe had Zacheüs steeds meer een hekel gekregen
aan zijn stadgenoten.
En het was voor hem steeds gemakkelijker geworden
om meer, en nog meer belasting te vragen.
Zo bereikten ze met hun gepest
precies het omgekeerde van wat ze eigenlijk willen:
Meer belasting ipv minder.
Dat is het dubbele van de mensen:
ze willen het een, ze doen het andere.
Daar is maar 1 gelukkig mee: de Romeinse bezetter.
Zal aan die zieke situatie een einde komen
dan moeten ze ophouden
zichzelf en elkaar in die situatie op te sluiten.
Dan moeten ze veranderen. Allemaal
Zacheüs moet minder gierig worden:
een andere rijkdom vinden
de waarde van vriendschap en saamhorigheid ontdekken.
En zij zelf moeten ophouden
hem van alles de schuld te geven
maar hun eigen schuld en frustratie onder ogen zien.
Maar wie zal hen helpen
dat ze over hun eigen schaduw heen springen?
Het is niet iets van toen. Het gebeurt nog.
In gezinnen. In de klas. Op kantoor en fabriek. Helaas ook in de kerk.
Als je jezelf beter vindt, vromer, rechtvaardiger
dan geef je een ander al gauw het gevoel:
ik heb hier niets te zoeken:
ze kletsen erover dat ik te dik ben, teveel drink, gescheiden ben
alsof ik daar zo trots op ben
alsof ik zelf niet anders zou willen.
Zo misplaatst die trots en hoogmoed.
U en jij en ik zijn niet beter dan een ander.
Met zo’n houding bevestig je de verziekte verhoudingen.
Daar is maar één gelukkig mee: en dat is niet God.
D Vandaag wandelt Jezus Jericho binnen.
Hij ziet de mensen langs de straat: schouder aan schouder
Hij ziet een klein mannetje een boom inklimmen
Hij weet direct wat er aan de hand is.
Zacheus! Kom naar beneden.
Ik moet vandaag bij jouw zijn.
Jezus vraagt Zacheüs niet of hij wel tijd heeft
of de logeerkamer vrij is.
Hij moet gewoon bij hem zijn.
Er zit heel veel druk op dit moeten:
Jezus voelt zich gedrongen omdat het van God moet.
God die vastbesloten is aan die zieke situatie een eind te maken.
En Zacheüs hoort het ook: deze druk, deze urgentie.
Hij hoopte al zoiets...tegelijk is hij er bang voor
maar dan grijpt hij toch zijn kans
Zou het dan toch, nu na al die jaren:
bevrijding uit die vastgeroeste, zieke verhoudingen?
Eindelijk iemand die zijn naam zonder spot uitspreekt
die zich voor hem interesseert
die hem zijn vriendschap aanbiedt.
De mensen zien het gebeuren.
Ze begrijpen er niets van:
Die Jezus van wie ze zoveel gehoord hebben
gaat bij die corrupte landverrader op bezoek.
Maar hun gemopper brengt Jezus niet op andere gedachten
Hij heeft zich niet vergist.
Hij moet daar zijn, bij Zacheus…
En als de mensen dat afkeuren, dan doen ze dat maar.
En hij weet ook wel hij zo geen vrienden maakt
dat het hem aan het kruis zal brengen
maar dat heeft hij er voor over.
Hij moet daar gewoon zijn.
Zo komt Zacheus in aanraking met de grote,
onvoorwaardelijke liefde van God.
Liefde die niets uit de weg gaat
Liefde die alles overwint.
Hij wordt er helemaal blij van.
Hij heeft een nieuwe rijkdom gevonden.
Hij weet ook wat hij moet doen
Zijn geld, zijn bezit – daar moet hij van terug geven
En zo van zijn vijanden weer vrienden maken.
Dat gaat ook gebeuren
Zo worden verhoudingen weer hersteld.
Zacheus was een zondaar, een zoon van Adam
iemand die zich verstopte in het geboomte
Maar Jezus noemt hem: zoon van Abraham
de stamvader van Israel.
Hij hoort er weer bij! Bij God en zijn volk.
E Misschien hebt u bij Zacheus wel even gedacht:
dat gaat over mij
– die onvrede met hoe het is
– dat verlangen aangeraakt te worden door God
weten diep van binnen
dat het goed is dat je er bent
dat in het verborgene
er een hart voor je klopt:
van God – jouw vader in de hemelen
– en tegelijk: dat je daar bang voor bent:
hoe zal het je leven op de kop zetten?
Weten van Gods liefde
– en tegelijk dat je je schaamt voor jezelf
voor wat er van je leven is terecht gekomen
Als die tegenstrijdige dingen in je rond gaan:
is dat lastig, heel lastig dat dubbele, maar ook : zo veel-belovend:
God is met je bezig. Jezus is onderweg.
Jouw onrust wordt door hem opgeroepen.
OK: hij komt niet letterlijk Hardenberg binnen gewandeld.
Maar in en door de verhalen over Jezus
komt hij zelf mee:
de levende Heer, Christus
En in uw en mijn vastgelopen levens
kan op een goede dag zomaar die stem klinken:
Verstop je niet langer
Kom uit je veilige boom…
ik moet bij je zijn.
Misschien gebeurt dat in een gebed
Misschien door dit verhaal
Misschien door wat iemand je zegt
of door wat er gebeurt in je leven.
Hoe dan ook: je weet: dit is het uur van de waarheid.
Luister dan niet naar de stem van je bangheid, je schuldgevoel, je schaamte.
Geen situatie is zo ziek en verrot
dat God er niet mee te maken zou willen hebben.
Luister naar de stem van je verlangen
die zegt dat het juist voor jou is:
jij een een kind van God
eindeloos de moeite waard.
Geef gehoor.
Hecht er geloof aan.
En vergeet niet om te doen wat je moet doen.
AMEN.
Afkortingen
van de Bijbelboeken > Register (kolom 1) adhv = aan de hand van Afb = Afbeelding BGT = Bijbel in Gewone Taal BHS = Biblia Hebraica Stuttgartensie (Hebr. OT) bv = bij voorbeeld CGK = Christelijk Gereformeerde Kerk DL = Dordtse Leerregels dwz = dat wil zeggen eva = en vele anderen GNB - Groot Nieuws Bijbel GNT = Griekse Nieuwe Testament (Nestle-Aland) Gr = Grieks HCat = Heidelbergse Catechismus Hebr = Hebreeuws HKB = Historich Kritische Benadering (of Bijbelonderzoek) HSV = Herziene Staten Vertaling HTB = Het Boek ID = Intelligent Design itt = in tegenstelling tot Lat = Latijn LuV = Lutherse Vertaling LV14 = Leidse Vertaling 1914 LXX = Septuaginta (Grieks OT; 250 - 50 vC) M = Meditatie (bv Mc 1:1M = Meditatie over Mc 1: 1) NA = Nestle-Aland, 27-ste druk (Grieks NT) NB = Naardense Bijbel (P. Oussoren, 2004) NBG = Nederlands Bijbel Genootschap NBG51 = Bijbelvertaling van het NBG (1951) NBV = Nieuwe Bijbel Vertaling (2004) NBV21 = Nieuwe Bijbel Vertaling van het NBG (2021) nC = na Christus NGB = Nederlandse GeloofsBelijdenis NT = Nieuwe of tweede Testament OT = Oude of eerste Testament p. = pagina of pagina's PKN = Protestantse Kerk Nederland PM = Post Modernisme Pr = Preek (bv Ps 84Pr = Preek over Psalm 84) Q = Quelle, bron van uitspraken van Jezus RKK = Rooms Katholieke Kerk SV = Staten Vertaling TeNaCh = Torah+Nebiïm+Chetoebim v = volgende vers (bv Ps 1: 1v = Ps 1: 1 - 2) vC = voor Christus vd = van de vv = volgende verzen (bv Ps 1: 1vv = Ps 1: 1 - 3) WV = Willibrord Vertaling X = Chiasme (kruisstelling) > = zie (bv > 2 betekent zie bij punt 2) // = synoniem parallellisme <> = antithetisch parallellisme |