Jes 65: 17 - 25
A Vandaag gedenken wij hen die ons ontvallen
wij noemen hun namen
gedenken hun leven
wie zij waren
en hoe wij hen missen
De meesten op hoge leeftijd
alles geproefd van wat het leven te bieden heeft
maar sommigen veel jonger
in de knop gebroken.
Niet te gauw wil ik over God en de bijbel beginnen
Niet nu al het geloof naar voren brengen
Eerst bedenken
zonder grote woorden
wat het betekent om een geliefde te verliezen:
je man, je vrouw, je kind
een heel fijne vriend of vriendin
woorden voor het verdriet, de lege plek
de heimwee naar ooit toen alles nog goed was
het wegdromen terwijl je de tafel dekt
voorlezen gedicht : Liedboek p. 1489 Ritueel (JP Rawie)
Ik houd het kleine ritueel in ere,
opdat je elk moment terug kunt keren.
Iedere dag, wanneer het avond wordt,
maak ik de tafel klaar: een extra bord,
bestek, je eigen stoel, een kaars, een glas,
alsof je enkel opgehouden was.
Ik hoor (hoe kon ik denken dat hetgene
waardoor ik ben, voor altijd was verdwenen?),
ik hoor, alsof de woning nog bestond,
het grind, de klink, het aanslaan van de hond
en je komt binnen op het ogenblik
dat ik de lamp aansteek, de bloemen schik.
Ik hoop alleen dat ik dan rustig blijf
en haast niet opziend van mijn stil bedrijf
de woorden vind, als was het vanzelfsprekend:
Schuif aan; tast toe: er is op je gerekend.
Herkenbaar deze ervaring
voor iedereen, of je nu wel of niet gelooft
de ander terug verlangen
de tafel dekken voor 2
praten tegen zijn foto
haar hoed op de kapstok
Even dromen...even bijna bij elkaar...weer samen
Dat doen we allemaal in ons gemis
Daarin zijn kerkmensen niet anders dan andere
Dat doen we gewoon omdat we mensen zijn.
B Dat doen we net als de mensen voor ons
de eeuwen door
mensen die ook een geliefde verloren
die met pijn in het hart verder moeten
Dat doen we net als Jesaja, de profeet
zo rond het jaar 500 voor Christus
Het Joodse volk is dan na jaren van ballingschap
in Babel
weer terug in Israel
En vol idealisme is men begonnen met de wederopbouw
van woningen en steden
muren en poorten om Jeruzalem
Zo gaat dan na een oorlog
Maar wat valt het tegen
om er echt iets moois van te maken.
Want nog steeds gebeurt het
een baby die slechts enkele dagen leeft
mensen die sterven in de kracht van hun leven
Nog steeds gebeurt het
mensen die het land bewerken
maar de opbrengst is voor een ander
Nog steeds gebeurt het
mensen die huizen bouwen
maar er zelf in wonen is er niet bij
Dat is een grote teleurstelling
voor Jesaja en zovelen meer
die hoopten op een beter leven
En er dreigt wanhoop en verbittering
en onverschilligheid.
En dan spreekt Jesaje zijn droom uit
zoals ooit Martin Luther King
I have a dream:
Geen zuigeling zal bij zijn geboorte al sterven
Geen mens in de kracht van zijn leven
Wie huizen bouwen zullen er zelf in wonen
Wie op de akkers werken, zullen van de opbrengst genieten
Wolf en lam zullen samen weiden
leeuw en rund beide stro eten
De droom van Jesaja
is opgebouwd uit alles wat er mis gaat
in zijn en onze wereld
ziekte en dood, honger en onrecht
dat zijn de bouwstenen voor wat hij ziet:
deze wereld maar dan omgekeerd:
Een nieuwe hemel en een nieuwe aarde
Jeruzalem een jubelende stad
C Die droom is niet uitgekomen:
het gaat maar door:
Meer dan 80 namen noemen we straks
even zo vaak
verdriet om wat fijn en goed was
of verdriet om wat had kunnen zijn...maar er nooit van kwam
En die andere dingen
het land bewerken en toch honger lijden
zovelen die met hard werken
het hoofd niet boven water kunnen houden
huizen bouwen maar geen dak boven je hoofd
zovelen op een wachtlijst van jaren
voor een huis
of een plek in Oostloorn
Ook dat is verlies, verdriet
Ook dat doet je rouwen
Ook dat kan je in een depressie brengen
of onverschillig maken of cynisch en bitter.
Dromen...
zo vaak zijn dromen niet uitgekomen
dat we zeggen: dromen zijn bedrog,
Dromen zijn verdacht:
ze laten ons wegdromen over hemelse paradijzen
maar ondertussen blijft alles bij het oude.
Toch: deze droom hebben we niet uit de bijbel gescheurd
die droom spreekt ons aan
die resoneert in onze ziel
die raakt aan ons verlangen naar leven en geluk
naar vrede en recht.
Want: dit is niet zomaar een wensdroom
een zoethoudertje, opium voor het volk
Dit is Gods eigen droom:
Jesaja ziet het en spreekt het uit,
maar het zijn de woorden van God
Ik schep een nieuwe hemel en een nieuwe aarde
zegt de Heer.
Want ook God kan het niet aanzien
de ellende van zijn volk
het verdriet van zijn mensenkinderen.
Dat raakt ook hem tot in zijn hart
En ook Hij verlangt naar betere tijden:
naar een jubelende stad
En dat gaat gebeuren ook.
Dan zal Ik over Jeruzalem jubelen
en mij verblijden over mijn volk.
Dan pas komt God tot rust
En eerder niet...
dan wanneer zijn droom met ons is uitgekomen
Hij laat niet varen het werk van zijn handen.
D Jesaja de profeet
voelt heel duidelijk het verdriet
om iedere lege plek
de vele doden jong en oud.
Maar hij bespeurt ook iets van God
de Schepper van hemel en aarde
En dan weet hij gewoon:
het bestaat niet dat de Schepper van het leven
het zo bedoeld heeft
dat alles in de dood eindigt
En Jesaja de profeet
voelt heel duidelijk de teleurstelling
om de honger, de armoede van zijn dagen
Maar hij verneemt ook iets van God
De God die uit Egypte bevrijdde
De God die uit Babel deed terugkeren
Het bestaat niet dat de Heer van de geschiedenis
het nu voor gezien houdt
En u en ik, wij met ons verdriet
om wie wij gedenken
de pijn om wie wie wij moesten verliezen
de heimwee naar vroeger
Wij doen er goed aan
aan diezelfde God te denken
die zijn macht en majesteit toont aan de sterren van de hemel
in de pracht van de natuur
De God van Israel,
van uittocht uit Egypte
van terugkeer uit Babel
De God van Jezus
die huilde bij het graf van zijn vriend Lazarus
De God van Pasen en Pinksteren
Dan weten we weer diep van binnen
zo, zoals het nu is
zoveel dood, zoveel verlies om ons heen
dat kan gewoon niet de bedoeling zijn.
Dan staat deze dag in een ruimer kader
Dan staat je leven niet langer in de schaduw van dood en verlies
Dan valt daarop het licht van God, van de liefde in zijn hart
Dan verandert er iets. Iets in je zelf.
Naast je verdriet wordt de hoop geboren.
Ernaast. Niet in plaats van.
Hoop maakt verdriet en gemis niet overbodig.
Dat is er gewoon...daar zijn we mensen voor...
Maar daarnaast kan de hoop op gang komen
Heel klein nog, aarzelend, voorzichtig...
Gewekt door God...
door zijn dromen die hij de profeten laat zien
door het goede nieuws van die stralende paasmorgen.
En als de hoop eenmaal gewekt is
dan groeit ons verdriet niet uit tot verbittering
dan krijgen cynisme en onverschilligheid geen kans.
dan kan verdriet geleidelijk aan rijpen tot aanvaarding.
E Zo heeft Jesaja tot zijn volk gesproken
Zijn droom is niet uitgekomen
Zijn droom heeft wel gewerkt,
en mensen aangemoedigd om hun verlies te nemen
en mensen kracht gegeven om hun verdriet te dragen
Zij gingen niet ten onder in de totale wanhoop.
Zij veerden op
om huizen te bouwen
het land te bewerken
gezinnen te stichten.
Zij wilden leven.
Zij wisten diep van binnen:
Wij mogen het niet opgeven
Het leven is een kostbaar geschenk
Het is de enige gelegenheid om liefde te geven
aan elkaar...aan God
De enige mogelijkheid om vriendschap en warmte te ontvangen
van elkaar...van God.
En daarmee maakten ze de droom toch al een beetje waar.
opnieuw geluk en blijdschap onder de mensen
tegen de verdrukking in.
Zullen wij dat ook proberen?
in ons gemis en verdriet
God geloven
zijn woord horen
zijn droom dromen?
En zijn kracht zal in ons komen
En we zullen opstaan
en ontdekken
dat er nog veel is om voor te leven.
AMEN
Afkortingen
van de Bijbelboeken > Register (kolom 1) adhv = aan de hand van Afb = Afbeelding BGT = Bijbel in Gewone Taal BHS = Biblia Hebraica Stuttgartensie (Hebr. OT) bv = bij voorbeeld CGK = Christelijk Gereformeerde Kerk DL = Dordtse Leerregels dwz = dat wil zeggen eva = en vele anderen GNB - Groot Nieuws Bijbel GNT = Griekse Nieuwe Testament (Nestle-Aland) Gr = Grieks HCat = Heidelbergse Catechismus Hebr = Hebreeuws HSV = Herziene Staten Vertaling HTB = Het Boek ID = Intelligent Design itt = in tegenstelling tot Lat = Latijn LuV = Lutherse Vertaling LV14 = Leidse Vertaling 1914 LXX = Septuaginta (Grieks OT; 250 - 50 vC) M = Meditatie (bv Mc 1:1M = Meditatie over Mc 1: 1) NA = Nestle-Aland, 27-ste druk (Grieks NT) NB = Naardense Bijbel (P. Oussoren, 2004) NBG = Nederlands Bijbel Genootschap NBG51 = Bijbelvertaling van het NBG (1951) NBV = Nieuwe Bijbel Vertaling (2004) NBV21 = Nieuwe Bijbel Vertaling van het NBG (2021) nC = na Christus NGB = Nederlandse GeloofsBelijdenis NT = Nieuwe of tweede Testament OT = Oude of eerste Testament PKN = Protestantse Kerk Nederland PM = Post Modernisme Pr = Preek (bv Ps 84Pr = Preek over Psalm 84) Q = Quelle, bron van uitspraken van Jezus RKK = Rooms Katholieke Kerk SV = Staten Vertaling TeNaCh = Torah+Nebiïm+Chetoebim v = volgende vers (bv Ps 1: 1v = Ps 1: 1 - 2) vC = voor Christus vd = van de vv = volgende verzen (bv Ps 1: 1vv = Ps 1: 1 - 3) WV = Willibrord Vertaling X = Chiasme (kruisstelling) > = zie (bv > 2 betekent zie bij punt 2) // = synoniem parallellisme <> = antitthetisch parallellisme |