Gebeden en Gedachten

Als ik God dank voor mijn brood, wat bedoel ik dan?

I
Als een kind een cadeautje uitpakt, vergeet het wel eens dank u wel te zeggen. Dan vragen de ouders 'en wat zeg je dan?' En dan volgt alsnog 'dank u wel'. 
Die plichtmatige, aangeleerde beleefdheid bedoel ik niet als ik God dank.

Als ik God dank voor mijn brood, bedoel ik dat ook niet als verklaring. Alsof ik zou weten dat God de afzender van dit brood is. Zijn invloed op de wereld is niet van dien aard dat die als een natuurkracht valt aan te wijzen. God is verborgen en zijn werking eveneens. Daar is in gewone taal niets zinnigs over te zeggen en van te begrijpen.

Wie dat wel meent te kunnen, loopt onvermijdelijk tegen de volgende vragen op: waarom geeft Hij mij wel brood en anderen niet? Is het wel mogelijk om daar dankbaar voor zijn? Is dat niet heel egocentrisch? Kan ik wel blij zijn met zo'n grillige God?


II
Zou ik dan de boer, de molenaar en de bakker moeten bedanken voor het werk dat zij hebben gedaan om dit brood te maken?
Maar dat doe ik, hen bedanken. De bakker - en indirect de molenaar en de boer - waardeer ik door te zeggen hoe heerlijk het verse brood ruikt, door geld te betalen en hem een fijne dag te wensen.

En toch heb ik het gevoel dat ik dan nog niet klaar ben. Ik voel me bevoorrecht, maar heb mijn dankbaarheid nog niet aan het juiste adres uitgesproken:

• de bakker? die heeft het meel alleen maar gekocht bij de molenaar en gebakken
• de molenaar? die heeft het graan alleen maar gekocht van de boer en gemaald
• de boer? die heeft het graan alleen maar gezaaid en geoogst.

Maar ik verwonder me er over dat er graan is om te zaaien en vruchtbare grond, zon en regen, groei en rijping. Wind voor de molen van de molenaar en gas voor de oven van de bakker. 
Ik besef ook mijn afhankelijkheid: graan, zon, regen, aarde, wind, brood ik heb er niets over te zeggen. Mijn leven is afhankelijk van dingen die ik niet in de hand heb.


III
En omdat ik het zo beleef en een adres zoek voor mijn dankbaarheid, zeg ik ‘God’. Niet uit beleefdheid. Niet als verklaring. Het is verwondering.
Verwondering over het geschenk-karakter van het bestaan.
Verwondering die een goede wil achter deze dingen vermoedt.
Blijdschap die God stamelt. Ook al kan ik me bij die drie letters niets voorstellen. Niet de natuur of iets anders in de kenbare wereld. Het geheim van de werkelijkheid.

Verwondering is iets anders dan verbazing die niet verder komt dan ooh, wauw, lekker.
Verwondering is oneindig veel meer dan alles gewoon en vanzelfsprekend vinden.


IV
Daarbij is er ook een gevoel van verantwoordelijkheid. Dat zegt me

• dat ik mijn brood met aandacht en smaak moet nuttigen,
• dat ik niet te veel moet eten om gezond te blijven
• dat ik moet delen met mijn medemens die honger en gebrek lijdt
• dat mijn voedsel duurzaam geproduceerd moet zijn
• dat boer, molenaar en bakker een eerlijke prijs verdienen.