Besproken Bijbelgedeelten en Thema's
boekenkast_e5.png)
Gen 1 en 2 vergeleken
Inleiding
Alle culturen hebben hun verhalen over de oorsprong van hemel en aarde, het begin van het leven en van de mensen. Ieder mens wil nu eenmaal weten waar hij vandaan komt en bij hoort. En vooral of hij gewenst is. Als over deze dingen twijfel bestaat, bv bij iemand die geadopteerd is, gaat hij vaak op zoek naar zijn biologische ouders in de hoop dat die hem zullen omhelzen. Om vergelijkbare redenen vinden veel mensen het interessant zich in hun stamboom te verdiepen en zo te achterhalen waar hun wortels liggen.
Wil je naar helemaal het begin, naar de eerste mensen, dan vertellen evolutie-biologen je van de homo sapiens, die met chimpansees, gorilla's en oerang-oetangs tot de mensachtigen behoort, een familie van de orde van de primaten. De homo sapiens ontstond 300.000 jaar geleden in Afrika en zwermde van daaruit over de hele aarde. Al eerder waren er mensachtigen, zoals de Neanderthaler, maar die soorten zijn uitgestorven. Het allereerste leven begon meer dan 3 miljard jaar geleden. De aarde is nog ouder: 4,6 miljard jaar. En het allereerste begin was 13,4 miljard jaar geleden met de 'oerknal'. Dit is de stand van het onderzoek op dit moment.
Bijbelse verhalen
We willen weten wie we zijn, waar we bij horen, wat de bedoeling is. Maar dan is het verhaal van de wetenschap niet erg behulpzaam. Een oerknal, een planeet ergens verdwaald in een immense ruimte, leven dat toevallig op gang komt, een spontane variant in de erfelijke eigenschappen van de primaten. We hoeven deze uitkomst van het onderzoek niet te bestrijden, waarom zou het niet zo gelopen zijn? Maar wat we in dit overzicht missen, dat zijn waarden en normen, zin en betekenis. Het is zo'n koud en klinisch verhaal. Is het wel gewenst dat we er zijn? Daarom zijn de bijbelse verhalen zo belangrijk. Ze vertellen van waarden en normen, van oorsprong en bestemming, van God.
De wetenschap moet die dingen wel buiten sluiten, wil ze wetenschap blijven. Dat hebben we nu eenmaal zo afgesproken, en met goede redenen. Maar daardoor is het plaatje van de wetenschap wel een verarmde weergave van de werkelijkheid. Alles wat we in de praktijk van het leven belangrijk vinden, is er zorgvuldig uit weggefilterd. Voor geloof en zingeving moet je dus ergens anders zijn. De christelijke geloofstraditie wijst dan op de bijbel.
Genesis
De bijbel begint met het vertellen van de Schepping in Gen 1 en 2. De traditionele opvatting is, dat Gen 1 de zes dagen van Gods scheppende werk vertelt en dat Gen 2 dan in meer detail vertelt wat er op de zesde dag gebeurde. Maar daar kleven bezwaren aan:
- in Gen 1 zijn er eerst struiken en bomen, dan komt de mens ten tonele; in Gen 2 ontbreken planten, want de bodem is nog droog en er is nog geen mens om die te bewerken
- in Gen 2 komen er eerst de vissen, vogels en landdieren, daarna wordt de mens geschapen; in Gen 2 is het andersom
- waarom wordt met het 'inzoomen' gewacht door eerst nog over de rustdag te vertellen (Gen 2: 1- 3)?
We vinden in de bijbel nog wel meer berichten over de schepping, bv Ps 8, Ps 104, Job 38 - 39, Joh 1 enz. Dat geeft al aan dat het niet om wetenschap gaat, die immers naar één samenhangend verhaal streeft. Er is geen concurrentie met wetenschappeijke theorieën over een oerknal en evolutie. De bijbel geeft uiteenlopende gezichtspunten op de aarde, het heelal, op planten en dieren, op mensen. Het is niet nodig om die verschillen allemaal samen te voegen tot één plaatje; we laten die verschillende invalshoeken gewoon naast elkaar bestaan. De bijbelse boodschap over het leven is te rijk en veelkleurig om die in één verhaal te vatten. We beluisteren ze één voor één.
In het schema hieronder de belangrijkste overeenkomsten en verschillen tussen de beide scheppingsverhalen in Genesis.
|
|
Gen 1: 1 - 2: 4a |
Gen 2: 4b - 25 |
|
opschrift: |
Gen 1: 1 - 2 |
Gen 2: 4b - 6 |
|
naam van God |
Elohim (God) |
Jahweh Elohim (HEER God) |
|
wat gemaakt |
alle dingen (universeel) - (1) licht |
de mens (anthropocentrisch) |
|
bedreigd door |
water (oervloed) |
droogte (woestijn) |
|
tijdsduur |
zeven dagen |
niet aangegeven |
|
vervolg |
Gen 5: 1 toledot van de aartsvaders |
Gen 3 zondeval |
Gespreksvragen:
* Hoe zou jij de meerwaarde van de Bijbelse verhalen tov de wetenschappelijke willen omschrijven?
* Doet de sterrenhemel je aan God denken?
* Beleef je in de planten- en dierenwereld iets van God?
* Is de mens de kroon op de schepping?
* Welke geloofservaring ligt aan het eerste scheppingsverhaal ten grondslag?
* En welke geloofservaring inspireerde tot het tweede scheppingsverhaal?
terug
Afkortingen
van de Bijbelboeken > Register (kolom 1) adhv = aan de hand van Afb = Afbeelding BGT = Bijbel in Gewone Taal BHS = Biblia Hebraica Stuttgartensie (Hebr. OT) bv = bij voorbeeld CGK = Christelijk Gereformeerde Kerk DL = Dordtse Leerregels dwz = dat wil zeggen eva = en vele anderen GNB - Groot Nieuws Bijbel GNT = Griekse Nieuwe Testament (Nestle-Aland) Gr = Grieks HCat = Heidelbergse Catechismus Hebr = Hebreeuws HSV = Herziene Staten Vertaling HTB = Het Boek ID = Intelligent Design itt = in tegenstelling tot Lat = Latijn LuV = Lutherse Vertaling LV14 = Leidse Vertaling 1914 LXX = Septuaginta (Grieks OT; 250 - 50 vC) M = Meditatie (bv Mc 1:1M = Meditatie over Mc 1: 1) NA = Nestle-Aland, 27-ste druk (Grieks NT) NB = Naardense Bijbel (P. Oussoren, 2004) NBG = Nederlands Bijbel Genootschap NBG51 = Bijbelvertaling van het NBG (1951) NBV = Nieuwe Bijbel Vertaling (2004) NBV21 = Nieuwe Bijbel Vertaling van het NBG (2021) nC = na Christus NGB = Nederlandse GeloofsBelijdenis NT = Nieuwe of tweede Testament OT = Oude of eerste Testament PKN = Protestantse Kerk Nederland PM = Post Modernisme Pr = Preek (bv Ps 84Pr = Preek over Psalm 84) Q = Quelle, bron van uitspraken van Jezus RKK = Rooms Katholieke Kerk SV = Staten Vertaling TeNaCh = Torah+Nebiïm+Chetoebim v = volgende vers (bv Ps 1: 1v = Ps 1: 1 - 2) vC = voor Christus vd = van de vv = volgende verzen (bv Ps 1: 1vv = Ps 1: 1 - 3) WV = Willibrord Vertaling X = Chiasme (kruisstelling) > = zie (bv > 2 betekent zie bij punt 2) // = synoniem parallellisme <> = antitthetisch parallellisme |