Overzicht besproken Bijbelgedeeltes

Twee wegen: de ene met toekomst, de andere die op niets uitloopt.



A      Het staat heel zwart tegen over elkaar

Het lijken wel 2 verschillende werelden:

de mensen die het goed doen

en die fout zijn

de rechtvaardigen, de wettelozen

heel zwart wit: 2 werelden
En al even zwart wit gaat de dichter verder:

de rechtvaardig heeft toekomst

hij zal tot bloei komen, vruchtdragen

 

En de onrechtvaardigen?

hun leven zal op niets uitlopen

die zijn als kaf: U weet wel

dat zijn die kleine dorre velletjes

die om de tarwekorrel heen zitten

die wil je niet in je meel, je brood hebben

Daarom wordt het graan gedorst

de vliesjes gaan van de graankorrel af

en dan wordt het omhoog gegooid

en de wind waait het kaf weg

zodat je het graan overhoudt

 

Zegen voor de rechtvaardige: vrucht zal hij dragen

Vloek voor de wetteloze: als kaf zal hij verdwijnen. spoorloos.

Heel zwart wit...

alsof er niets tussen zit,

alsof er geen grijstinten zijn.

Die zijn er natuurlijk wel:

de meeste mensen niet super wetteloos...

en ook niet uitgesproken rechtvaardig

Mensen die gewoon netjes leven,

eerlijk hun werk doen

af en toe op vakantie gaan:

u, jij en ik, onze vrienden, buren

 

Of zou het zijn dat de dichter juist die groep

juist ons wil waarschuwen:

jullie, ergens tussen wetteloos en rechtvaardig in

jullie nog zo onbeslist

nog zo onopvallend als christenen

nog zo weinig anders dan je omgeving.

Doe wat meer Bergrede in je leven

Doe eens anders, meer dan het gewone

 

Wees duidelijk, maak een keus

Kies toch wat voor mens je wilt zijn

en waar je van leeft, wat je inspiratie is

kies voor het goede < > en tegen het kwade.

 

Want uitstellen, niet kiezen voor het goede

niet opvallen

dat is ook een keus:

je laat de deur naar de wetteloosheid open staan

je neemt er geen duidelijk afstand van.

Dat gaat vroeg of laat verkeerd.

 

B      In de jaren dertig in Duitsland

waren er veel mensen

die niet een duidelijke keus maakten

tegen het fascisme en de jodenhaat

Keurige mensen, waren blij dat ze weer werk hadden

Zrgden goed voor hun gezinnen

Zouden geen vlieg kwaad doen.

En Hitler, ach dat zal wel een beetje loslopen

Hij zorgt in elk geval wel voor werk en welvaart

 

En ze hoorden eens een toespraak op de radio

En ze proefden eens de sfeer in een stadion

bespraken Hitlers ideeën op het werk

En op het laatst wilden ze niet anders meer:

Jonge mensen stonden vooraan om in het leger te gaan

Keurige huisvaders werkten als bewakers van de vernietigingskampen

Dominees preekten in de kerk dat Jezus een Ariër was

 

Het ging precies zoals het in de psalm gaat

eerst liepen ze een tijdje mee op met de goddelozen (uit nieuwsgierigheid)

toen bleven ze er bij stil staan (ze begonnen het serieus te nemen)

op het laatst zaten ze er bij aan tafel (ze voelen zich er thui)

Toen hoorden ze er helemaal bij:

de mensen die niet een duidelijke keus gemaakt hadden

de mensen die dachten dat het wel een beetje mee zou vallen

 

Lopen, staan, zitten: Het ging van kwaad tot erger

Wie met pek omgaat, wordt ermee besmeurd

 

Er zijn mensen met wie je je beter niet kunt inlaten:

 

Hoe werd die jongen drugscourier?

Hoe kwam dat meisje in de prostitutie?

Hoe raakte je collega verslaafd aan gokken?

Hoe werd die aardige buurman op een dag een terrorrist?

ze lieten zich in met foute mensen

 

En als u denkt: dat zal mij niet overkomen..

wat dacht u van vooroordelen over vluchtelingen

achterdocht over de overheid en complotten

de struisvogelgeluiden dat er geen klimaatprobleem is

en wetenschap is ook maar een mening

of de stem van het ongeloof: God is een verzinsel.

Het zijn geluiden waar je niet om heen kunt,

radio, tv, krant, op straat: overal kun je het horen

 

Kunnen we ons daar voor afsluiten?

Of gaan we het geleidelijk aan serieus nemen, overwegen

raken we er op den duur mee besmet?

Hebben wij gekozen voor het goede

Weten u en ik waar het op aankomt in het leven?

Welk geluid we versterken, wat we tegenspreken?

C      Het heeft wel iets heel verbazingwekkends

Want niemand wil het verkeerde.

Niemand wil in de prostitutie terecht komen,

Niemand wil verslaafd raken aan drugs, aan gokken,

Iedereen vindt racisme fout en doemdenken ongezond

En toch steekt het de kop op

Toch gaan steeds meer mensen er in mee.

Extreem rechts trekt steeds meer kiezers

En als je ziet wat er op de social media gepost wordt...

 

Wat verboden is en wat fout is,

juist dat fascineert:

– dat zoek je op in de krant

– daar kijk je naar op tv

– daar praat je over met anderen

Die ene boom waar Adam niet van eten mocht,...

juist van die kon hij niet afblijven

 

Adam, zijn naam betekent: mens, mensheid

Zo zitten u en ik in elkaar

Wat God verboden heeft, trekt ons aan.

– de wereld drank en drugs en porno: zo opwindend

– eneigen volk eerst...ergens klinkt het toch wel redelijk

– zou er wel een God zijn die dat ontraden heeft?

– zal ik niet gewoon zelf uitmaken wat goed, wat fout is?

 

We hebben allemaal wel een zwakke plek

die ons vatbaar maakt voor het kwaad:

– misschien een liefdeloze opvoeding in onze jeugd

– een traumatische ervaring op school of werk

– misschien een ongezonde gehechtheid aan geld en bezit

– een ziekelijke zucht naar status

– misschien karakterfouten : kortzichtigheid, ongeduld.

- moeilijke omstandigheden: geen werk, een slechte buurt

 

Zwakke plekken

maken dat voor Adam, voor ons

die verboden vrucht zo aantrekkelijk is.

en het kwaad vat op ons krijgt.

Nee, natuurlijk willen we niet het verkeerde

Maar we staan er voor open,

Het krijgt vat op ons,

En het gaat met ons op de loop.

 

Zeg niet dat dat overdreven is:

Het gebeurde zelfs met een heel land

een volk van cultuur en ontwikkeling

een volk dat Bach en Beethoven, schrijvers en geleerden

had voortgebacht, liet zich gek maken door Hitler.

 

Met ontwikkeling en cultuur,

met scholen, musea, concertzalen

houd je het kwaad niet buiten de deur.

Daar is nog iets heel anders voor nodig.

D      Dat weet de dichter ook.

Op wie krijgt het kwade geen vat?

De mens die vreugde vindt in de wet van de Heer

en zich verdiept in zijn wet, dag en nacht

 

Dat klinkt behoorlijk saai en duf en dor

Aldoor met je neus in de bijbel?

Is dat de bedoeling?
 

Maar als we eens aan Jezus dachten?

Wat was hij goed thuis in de bijbel!

Saai en duf? Hij niet

Zijn gelijkenissen zijn verrassend tot op vandaag

 

Dor? Hij niet

wat heeft hij een mensen geholpen

genezen van ziekte,

gehaald uit hun isolement

op hun nummer gezet als het nodig was

 

Zijn geheim?

Hij leest de bijbel met vreugde

het zijn voor hem geen dorre teksten

Hij hoort hoe de liefde en trouw van God

doorklinken in de verhalen van

Abraham, Izaak en Jakob

Hij weet hoe de tien geboden

voortkomen uit het hart van zijn Vader

Verfrissend zoals hij ze uitlegt in de bergrede

 

Dat maakt hem tot die goede mens

op wie het kwaad totaal geen vat krijgt

Hij is als een boom geplant aan stromend water

geworteld in God staat hij vast, wordt hij gevoed.

 

Alle groten in het geloof voedden zich met de bijbel

Bonhoeffer bv. leest dagelijks in de bijbel,

overweegt de woorden in zijn hart,

laat het op zich in werken

en merkt hoe de heilige geest het uitbroedde

tot het woord van de levende God

Toen wist hij genoeg:

wat de nazies willen is zo fout als maar kan.

 

En als u en ik geen meelopers willen worden

dan moeten we niet in onze bubbel blijven

en enkel luisteren naar wat er

op tv en in de krant en overal gezegd en geappt wordt

bij wat er van beneden komt.

Dan moeten we ons hart en geweten

afstemmen, dag en nacht, keer op keer

op wat van boven komt: het woord van God.

Een met vreugde begroeten de aanwijzingen

die hij ons geeft.

die zijn waar en goed

E      De mens is een geestelijk wezen

Vatbaar voor het goede, gelukkig

En dus ook vatbaar voor het kwade, helaas

 

U en ik moeten een keus maken

wie zijn onze voorbeeldfiguren?

wie levert ons de waarden en normen?

wie leert ons waar het op aankomt in het leven?

 

We kunnen meelopen met de wettelozen

mee gaan doen met het doemdenken, de complot-theorieën, het ongeloof,

Helemaal thuis raken in de enge wereld

van vooroordelen en vreemdelingenhaat

 

Hoor de waarschuwing:

de weg van wettelozen loopt dood

Zij vinden geen toekomst

God zal niet toelaten dat hun werk beklijft:

Wat is er nog over van het rijk van Hitler?

Niemand nog die zijn kind Adolf noemt!

Het verwaait als kaf in de wind.

 

Waarom zouden we niet

meelopen met de Rechtvaardige?

Met Jezus, net als de discipelen hem volgen

En met hem mee doen in zijn toewijding aan God

in zijn zorg voor de naaste

Zoveel mooier, zoveel rijker zijn leven.

 

Voelen we dat niet aan als veel beter?

Ook al weten we dat het veel van ons vraagt

dienen en delen, meer dan het gewone

Ook al doet het wel eens zeer:

de andere wang toekeren

Ook al lijkt het op het dragen van een kruis

Maar is dat niet waar het eigenlijk om gaat?

 

Hoor van de zegen die daarbij hoort:

Alles wat hij doet komt tot bloei

 

Nee, niet alles wat je voor jezelf doet

Maar alles wat je uit liefde doet voor God en voor de mensen

elk vriendelijk woord,

elke arm om de schouder

elk brood gedeeld telt mee

Het zal zijn uitwerking niet missen

Het zal tot bloei komen en vruchtdragen

 

Wanneer? Misschien al in dit leven

misschien ook niet:

Bonhoeffer heeft de bevrijding niet meer meegemaakt.

Maar ooit, ooit vindt het zijn bekroning in het rijk van God

daar zorgt Hij zelf voor.

AMEN