Overzicht besproken Bijbelgedeeltes

A      Als je een tijdje diep geslapen hebt,
volgt een periode van dromen: de droomslaap.
Onderzoekers herkennen die droomslaap aan hele snelle bewegingen van de oogleden.
Het blijkt dat iedereen dat heeft…
ook de mensen die zeggen dat ze nooit dromen
die dromen wel,
alleen ze kunnen hun dromen niet herinneren…niet navertellen.
Maar iedereen droomt.


Dromen zijn bedrog, zeggen wij…maar dat is niet zo:
dromen hebben een betekenis:
Dat kan een heel oppervlakkige zijn:
je hebt een spannende film gezien…
en nu droom je dat ze achter jou aanzitten.


Een droom heeft ook wel eens een diepere betekenis:
Iemand vertelde dat zij droomde hoe zij in zee was gaan zwemmen,
naar de overkant…maar er was geen overkant, alleen maar water
en terug ging ook niet meer: het strand was niet meer te zien
Zo’n droom zou wel eens iets kunnen vertellen over jouzelf
hoe je er aan toe bent: op zoek naar geluk, onbereikbaar geluk…
en heel eenzaam.


En een enkele keer vertelt een droom iets van de toekomst
van dingen die er gaan gebeuren.
Maar dat blijft altijd een beetje onzeker:
want kun je dat eigenlijk wel weten:
kun je dingen zien, die nog niet zijn gebeurd?:


Als je vlak voor je vakantie droomt van een neerstortend vliegtuig
zie je dan iets van de toekomst? is het een waarschuwing?
of zegt het meer van jezelf: ben je bang om te vliegen?
geen toekomstdroom, maar een angstdroom

Of je ziet je zelf achter de piano in het concertgebouw
zie dan iets van later? is het een aanmoediging om muziekles te nemen?
of zegt het meer van jezelf: wil je graag beroemd worden
mensen die voor je klappen…je muziek kopen
geen toekomstdroom, maar een wensdroom.




B      Jozef droomt, zelfs 2 keer.
Korenschoven, 1 overeind, 11 buigen
De betekenis lijkt duidelijk: broers buigen voor Jozef: koning?


Jozef vertelt het aan zijn broers.
Dat had hij beter niet kunnen doen: Ze vonden hem al een klikspaan
als hij aan zijn vader vertelde dat ze weer eens gevochten hadden
of teveel gedronken
En daarbij was Jozef ook nog eens de lieveling van hun vader
Geboren uit Rachel, de vrouw van wie Jakob meer hield
dan van Lea en van de bijvrouwen, hun moeders.
En nu, deze droom: wat verbeeldt hij zich wel?


Die andere droom gaat dezelfde kant op:
11 sterren buigen voor Jozef // 11 broers
de zon en de maan // zijn vader en zijn moeder
Weer vertelt Jozef zijn droom
aan zijn broers en nu ook aan zijn vader
Dan wordt het zelfs zijn vader al te gortig: moeten wij allemaal voor jou buigen?


Niemand komt op het idee
dat deze dromen iets van de toekomst laten zien
Z’n broers, z’n vader, allemaal houden ze het erop dat dit wensdromen zijn:
de heimelijke fantasieën van een klein kind
door zijn vader verwend / en gepest door de oudere boers
Deze dromen zeggen meer van Jozef dan van de toekomst.


En toch: zijn vader onthoudt deze dromen
Net als eeuwen later Maria, als haar zoon Jezus, ook nog jong
achterblijft in de tempel en later tegen haar zegt:
weet je niet dat ik bezig moet zijn met de dingen van mijn vader?
Dan staat er: Maria bewaarde deze woorden in haar hart.
Jakob beseft dat het te gemakkelijk is om te zeggen: t zijn maar wensdromen
Hier is misschien wel meer aan de hand.


En vast heeft Jozef dat zelf ook aangevoeld:
Zijn dit wel wensdromen?
Of gaat het echt over een toekomst
Hij vertelt ze niet om op te scheppen.
Hij is er verlegen mee: help me, wat betekent dit
maar de situatie daar in huis is zo bedorven:
iedereen vat het op als wensdromen…



C      Wat betekent zijn droom?
Wat moet Jozef nu nu doen?
- in de graanhandel gaan?
- een prinses trouwen om koning te worden?
De gebruiksaanwijzing ontbreekt.


Daarom gaat Jozef maar gewoon door met het leven zoals hij dat gewend is:
Hij doet het werk dat zijn vader hem opdraagt.


Dat zullen we steeds weer bij Jozef zien:
hij blijft zichzelf…houdt vast aan zijn geloof, aan zijn waarden en normen…
straks zal hij niet met de vrouw van Potifar het bed induiken
straks als minister van economische zaken
zal hij niet alleen voor Egypte zorgen, maar voor alle volken
straks als machtige onderkoning zal hij geen wraak nemen op zijn broers
maar helpen, vergeven, liefhebben:


koersvast is hij zee, recht door zee….
hij laat zijn gedrag niet afhangen van de mensen om hem heen
hij houdt vast aan de tien geboden
En juist zo komen zijn dromen uit:
dat is blijkbaar de gebruiksaanwijzing: te leven als een rechtvaardige.


Als voor ons de toekomst niet erg duidelijk is
kunnen we aan Jozef een voorbeeld nemen
En net als hij vast houden aan Gods geboden:
die geven de richting aan:
eerlijk zijn, elkaar niet bestelen, bekletsen, benijden, naar het leven staan:
en zie dan maar wat het leven je te bieden heeft
Als wij niet weten wat Gods plan met ons leven is:
houd je dan aan het grote gebod van de liefde
Weet van dienen en delen
Weet van vergeven, van troosten en helpen
Weet je zelf te verloochenene, je kleine ik te overwinnen
Dan ben je op de goede weg.


Zo doet Jozef wat zijn vader hem zegt:
ga naar je broers
En Jozef gaat gehoorzaam aan het vijfde gebod:
eer uw vader en uw moeder.



D      Jakob stuurt Jozef naar zijn broers
om te vragen naar hun welzijn, hun sjaloom…hun vrede
Nu, die is ver te zoeken: ze zijn nog lang niet vergeten
wat Jozef had gedroomd en verteld:
hun arrogante broertje…die meesterdromer!
Als ze hem zien komen is het plan gauw gemaakt
Ze zullen hem uit de weg ruimen
Sommigen zouden hem het liefst dood maken
Ruben weet dat dan nog net te voorkomen:
Tenslotte is het Juda die Jozef verkoopt als slaaf: 20 zilverstukken
De toekomstige redder van de familie wordt uit de weg geruimd
en gaat mee in een handelskaravaan richting Egypte
Zoals later een andere Judas
voor 30 zilverstukken onze Heer Jezus overlevert
in de handen van de Romeinen…


De redder moet blijkbaar door vernedering en lijden en dood heen.
Dat ligt niet aan God
Dat ligt aan ons mensen: wij vinden Jozef te arrogant en Jezus te radicaal.

Zo denken de broers te voorkomen dat die dromen van Jozef uitkomen
Geen koning wordt hij maar een knecht, een slaaf.


En hun vader dan?
Die bedriegen ze met het pronkgewaad van Jozef
Ze dompelen het in bloed van een geitenbokje
en leggen dat hun vader voor: is dit niet het kleed van Jozef?
Ja, dat is het, zegt Jakob…
en hij trekt zijn conclusies: mijn lieve Jozef is verscheurd door een roofdier…hij is dood.


Ziet u hoe geniepig ze het aanpakken:
die 11 jongens liegen niet…maar ze zeggen ook niet wat er wel aan de hand is.

Ach vader, u hebt ons toch? Maar Jakob is ontroostbaar




E     Zijn wij mensen tot zo iets in staat?
zo’n hekel aan je naaste familie
zo’n gemene streek met je broer uit te halen
zo,n verdriet je vader aan te doen?
We hebben het vaker gezien:
ooit had Jakob zijn vader Izaak bedrogen:
Jakob had zich voor Ezau uit gegeven, de lievelingszoon van Izaak
En Izaak had Jakob gezegend ipv Ezau
De geschiedenis herhaalt zich…
Het is geen fraai beeld dat de bijbel van ons mensen geeft:
niet fraai, maar wel heel realistisch
Want het gaat maar door tot op vandaag:
afgunst, jaloezie, ruzies in gezinnen, vetes in families.


Wat zit daar eigenlijk achter?
Waarom doen die broers zo
Zou het zijn dat ze zo proberen ze de liefde van hun vader te winnen?
De liefde die zo eenzijdig op Jozef gericht is
en die zij zo gemist hadden
en waarom ze zo’n hekel aan Jozef hadden
Nu Jozef weg is, hopen zij dat de liefde van hun vader naar hen zou uitgaan
dat hij blij met hen zou zijn en trots op hen


Miskende liefde…zou dat de brandstof zijn voor al die twisten in gezinnen
en vetes in de familie?


Let er eens op als uw kinderen vervelend doen:
vaak is het omdat ze zich alleen voelen, of een beetje verwaarloosd
hun gezeur en gehuil is een vorm van aandacht vragen.


Houd het eens in gedachten als u grote kinderen hebt:
als ze u provoceren en veel te laat thuis komen
misschien wel behoorlijk aangeschoten
dat is niet om ruzie te maken … het is uit onzekerheid…
om te testen of u ook nu ze groot worden van ze houdt


En als uw collega’s, uw buren, uw vrienden vervelend doen
zou het kunnen zijn omdat ze zich door u niet gewaardeerd voelen?
Miskende liefde…brandstof van veel conflicten…
Jozef…hij blijft de rest van zijn leven met Jozef bezig…





F Het is een verschrikkelijke geschiedenis
En die herhaalt zich tot op vandaag / en gaat door ook morgen en daarna
En God?
Hij houdt het niet tegen dat Jozef naar Egypte wordt verkocht
hij verlost Jakob niet van zijn verdriet / hij laat het allemaal toe…


Dit is een geschiedenis van mensen
- van een vader die de grote fout maakt
die zijn ene kind veel meer liefheeft dan alle 11 bij elkaar
- van Jozef die vast met de beste bedoelingen een klikspaan is
en als een arrogante dromer overkomt
- van 11 jongens die de liefde van hun vader zoeken
en daarom hun bloedeigen broer uit de weg ruimen
en bereid zijn het hart van hun vader te breken


God komt niet tussenbeide: dit is een menselijke geschiedenis
wij zijn zelf verantwoordelijk voor wat wij van het leven
van ons samenleven maken
en van wat wij over ons afroepen: de dingen moeten hun beloop hebben.
God komt niet tussenbeide als waren wij nog kleine kinderen.


En toch: achter de schermen werkt God
In het verborgene werkt hij onverstoorbaar door aan zijn plan:
deze wereld: een huis van vrede
Dat laat hij zich niet uit handen slaan
Niet door de opvoedingsfouten van Jakob
Niet door de misdaden van die 11 zonen
Niet door het kruis tegen Jezus
Niet door de oorlog in Oekraïne en in Gaza
Niet door de milieuproblemen van morgen


Hij laat niet varen het werk dat zijn hand begon
- En terwijl vader Jakob treurend zich voortsleept
van de ene dag in de andere / is de ster van Jozef rijzende…
- En terwijl de discipelen bedroefd naar het graf van Jezus gaan
komt de Heer, de opgestane, de levende hen tegemoet
- en terwijl wij bezorgd ons afvragen
of wij mensen ooit vrede en gerechtigheid zullen zien
brengt Hij een nieuwe hemel en een nieuwe aarde
waar de oorlog niet meer geleerd wordt
en God alle tranen zal afwissen /
en Hijzelf zal zijn: alles in allen AMEN.