Besproken Bijbelgedeelten

Dankdag 2019. Danken in een tijd van exploderende huizenprijzen, goedkope vliegtickets, zeecontainers overboord geslagen van de MSC Zoë en boerenprotesten.

A      zingen na de preek / groet

Danken - dat is toch wel een beetje ingewikkeld aan het worden.

 

(1) Wij willen wel danken voor aardappelen, groente en fruit

voor eieren, melk en vlees

allemaal spotgoedkoop bij de supermarkt

Maar de boeren die daarvoor moeten zorgen

die zijn een stuk minder gelukkig:

Een paar jaar geleden strenge fosfaat regels

en nu worden de stikstormnormen strak aan getrokkken

de toekomst van hun bedrijf staat op het spel

Helemaal niet dankbaar:

Massaal gingen ze naar den Haag om te protesteren

En het is maar de vraag of hun protest wat uithaalt.

 

(2) Vast is er in elk geval 1 persoon heel dankbaar:

die deze zomer dit huis verkocht

een rijtjeshuis in Amsterdam Zuid

weet u wat de vraagprijs was: 1.450.000 Euro

En voor iets minder is het ook verkocht.

Wat en geld, mooi voor hem...

Maar de woningmarkt is zo krap

dat overal in het land de huizen duurder en duurder worden

Onze kinderen, kleinkinderen komen er haast niet meer tussen

Moeten we daarvoor danken?

 

(3) Begin januari verloor een containerschip

boven de waddenzee 340 containers

gevuld met kleding, prullen, speelgoed, tv-s schoenen

en duizenden kilo's plastic granulaat

korreltjes plastic,

grondstof om stoeltjes, tafeltjes enz van te maken

Zo zag het strand er de volgende dag uit.

700 ton ligt nog in zee, dat is nog onderweg.

Danken?

Ja de winkels liggen vol met goedkope spulletjes uit het verre oosten

Maar dit is de keerzijde van onze consumptie-maatschappij

 

(4) Wij hebben het goed, we leven comfortabel:

een warm huis, een auto voor de deur,

en voor een prikkie de wereld over vliegen

op en neer naar Barcelona: 16 Euro

Maar eigenlijk gebruiken we meer voedsel en energie
dan de wereld kan voortbrengen

en vervuilen we meer dan de wereld kan verwerken

 

Als we niet meer zouden gebruiken dan de wereld aankan

dan zitten we in Nederland al op 4 mei aan onze grens

Wat we in de rest van het jaar gebruiken

onttrekken we aan de reserves.

Dus wij kunnen wel dankbaar zijn voor welvaart en comfort.

Maar de generaties na ons?
die treffen een uitgewoonde aarde aan.
(Qatar: 11 feb; Indonesië 18 dec)

B      Zo maar wat voorbeelden van wat er speelt bij ons.

Wat ik wil zeggen is:

Je kunt alleen maar blij zijn en danken

als je enkel aan je eigen belang denkt:

- goedkope spullen in de winkel

- een topprijs voor je huis

- als je de milieuvervuiling vergeet

- en voor een prikje de wereld overvliegt.

Dan kun je bidden:
God wij danken u voor zoveel zegeningen

Neem onze dank aan

En zegen ons ook in het jaar dat voor ons ligt

Laat ons onbezorgd werken en genieten

 

Maar als je denkt aan boeren in de knel

aan starters op de woningmarkt

aan de milieuvervuiling

aan toekomstige generaties?

Dan lukt dat danken niet zo.

Dan voelen we ons verlegen, bezwaard
Ons dagelijks brood,onze eerste levensbehoeften

We kregen zoveel meer...we namen zoveel meer.

Danken, waarvoor wel, waarvoor niet?

 

En er is nog iets.

De voorbeelden staan niet los van elkaar.

die hangen met elkaar samen

Ze hebben alles te maken met de manier

waarop we ons leven en werken hebben ingericht

De spelregels van onze economie

dringen boeren en fabrikanten voortdurende schaalvergroting op

dringen consumenten in de rol van koopjesjagers

er moet groei zijn: stilstand is achteruitgang

meer productie moet er zijn

meer omzet tegen lagere kosten:

en dus is er schaalvergroting in de landbouw

en dus kopen beleggers woningen op

en dus kiest een containerschip de kortste route vlak langs de kust

en dus zit er op kerosine geen belasting.

 

Maar de natuur lijdt daaronder:

hoe vaak moest u vroeger niet

vliegen en muggen van de autoruiten poetsen?

En de laatste jaren? zelden of nooit.

 

En wijzelf lijden eronder:

wat zitten er een mensen ziek thuis

met een burn-out

of zwerven over straat: in de war

of vluchten in drank en drugs

ze kunnen er niet meer tegen,

tegen de stress, de haast, het oppervlakkige
 

Want bij brood alleen kan een mens niet leven.

C      We hoorden hoe het volk Israel

met de eerste vruchten van de oogst

naar de tempel moet, om het daar te offeren.

De ene boer in het voorjaar met gerst

Een andere 7 weken later met tarwe

en de wijnbouwer: in de herfst met druiven.

 

Door te offeren gaf je als het ware

een deel van je oogst aan God terug.

Gerst, tarwe, druiven werden verbrand

ging in rook op, en steeg op naar boven,

naar de hemel : de wereld van God.

 

De boer die met zijn oogst

naar de tempel ging, wist heel best

dat dat allemaal symbolisch was.

God heeft dat offer helemaal niet nodig.

Nee, maar die boer wel...

Want hij was blij met de oogst

en hij voelde hoe afhankelijk hij was

en zijn gezin en zijn volk - van wat de aarde opbrengt

 

Ja natuurlijk had hij er zelf hard voor gewerkt
de akker geploegd en bemest

gezaaid en onkruid gewied

Dat was zijn inzet, weken, maanden lang..
Maar : dat het er allemaal is:

zaad, een akker, en mest en regen en zon

en dat het allemaal werkt

en het zaad ontkiemt en groeit en

en in bloei komt en vruchten voortbrengt...

dat is allemaal NIET zijn werk, niet zijn uitvinding.

Zo treft hij het aan. Het is een gegeven.

Waar je 100% afhankelijk van bent

Waar je alleen maar dankbaar voor kunt zijn.

 

Als wij vandaag danken doen wij dat om dezelfde reden:

wij beseffen hoe wij afhankelijk we zijn

van de aarde, van de akkers,

van zon en regen, van de seizoenen

Dat is niet onze uitvinding

Wij maken gebruik van wat ons gegeven is:

dat grote geschenk van de schepping

Wij danken dat het er allemaal is:

aardappelen, tarwe, vee, aardgas, ijzererts

 

Israel moest zich dat herinneren.

Dat moeten wij ons ook telkens te binnen brengen.

Als we die afhankelijkheid vergeten is de schepping niet meer veilig.

Dan begint het plunderen:

De verwoesting van de oerwouden

De vervuiling van lucht en water en bodem.
Zeer tot onze schade.
Meer nog voor onze kinderen en kleinkinderen.

D      De boer die met de eerstelingen van de boogst

naar de tempel ging

moest ook iets zeggen:

een zwervende Arameeër was mijn vader

die in Egypte zware dwangarbeid moest verrichten

en dankzij God

en onder leiding van Mozes was ontsnapt

en van 40 jaar van omzwervingen in de woestijn

eindelijk was aangekomen in het land van belofte:

overvloeiende van melk en honing.

 

En de boeren van de tweede en derde generatie

en alle daaropvolgende

moesten dat ook zeggen en de herinnering

aan vroeger, aan slechte tijden, levend houden.

Dat mocht Israel nooit vergeten

eenmaal in het land van belofte

 

En wij weten misschien nog van de oorlog

hoe in de hongerwinter de vluchtelingen uit het westen kwamen

voor wat aardappelen en groente.

Als je daaraan denkt, weet je wel:

er is nu veel om je zorgen over te maken

maar we hebben tenminste te eten en te drinken

Dat is al heel wat vergeleken met toen

 

Dat is al heel wat vergeleken met 800 miljoen mensen

die in onze wereld elke dat te weinig te eten en te drinken hebben.

 

Dan komt er weer een beetje tevredenheid terug.

Het gaat er niet om dat wij veel geld verzamelen

een duur huis bewonen, en vaak op vakantie gaan.

We zijn niet geslaagd als we rijk weten te worden

We zijn niet mislukt als we het niet redden

Het leven draait niet om genieten.

Het leven draait om gerechtigheid.
Ik mag het goed hebben,

maar een ander moet het ook goed hebben.

 

En wanneer heb ik het goed?

Ik heb het goed, als ik genoeg heb,

als in mijn eerste levensbehoeften is voorzien
dat is eten en drinken en kleding en onderdak

dat we naar school kunnen

dat er werk is

een ziekenhuis als het nodig is.

Daarom leert Jezus ons te bidden:
geef ons heden ons dagelijks brood.

Er is nog veel meer om te willen

maar dan is het einde zoek.

Wees ook eens tevreden.

Herinner je de oorlog.
Kijk eens naar die 800 miljoen.

Wat heb je het dan goed. Deel mee met Dorcas en deel van je rijkdom.

E      Wij kunnen God niet zo maar danken

voor de enorme welvaart in ons land.

Want de keerzijde is

dat boeren in de problemen zitten

en starters op de woningmarkt kunnen geen huis meer kopen

en zee en strand raken vervuild met plastic troep

En we hebben 3, 4, 5 aardes nodig

als we allemaal een huis en een auto en vakantie en luxe willen.

 

We kunnen God wel danken

voor wat hij ons geeft:

zeeën en rivieren, bossen en bergen, planten en dieren

een prachtige schepping

waar wij zo afhankelijk van zijn:

We vinden er alles wat wij nodig hebben.

Eten en drinken - meer dan genoeg

En als wij eerlijk delen - genoeg voor iedereen.

Wij moeten tevreden zijn en danken

en onze verantwoordelijkheid

voor 800 miljoen hongerige mensen beseffen

 

We moeten God danken, want

nog is het niet te laat

om de verwoesting van oerwouden

het verdwijnen van vogels en vissen

het smelten van het ijs te stoppen

Daar willen we ook voor danken

en onze verantwoordelijkheid beseffen

voor de generaties die komen

Niet een uitgewoonde planeet willen we hun nalaten.

 

Geldzucht is de wortel van alle kwaad

hoorden we Jakobus zeggen.

En hij heeft gelijk.

De grote zorgen van vandaag spreken een duidelijke taal.

Als je op groei en winst en geld stuurt,

roep je de problemen zelf over je af.

De wereld is nu eenmaal niet onuitputtelijk.

De natuur niet onverwoestbaar.

 

Er zullen nog heel wat spanningen en betogingen

en conflicten zijn

voordat we een nieuwe weg zijn ingeslagen.

Een waar niet het geld alles voor het zeggen heeft.

Een waar het draait om vrede,

gerechtigheid en het behoud van de schepping

 

En ook daarom danken wij God:
voor alle mensen die daar hun best voor doen:

boeren, directeuren, ministers,

geleerden en uitvinders.

En voor gewone mensen als u en ik

die proberen hun leven, hun wonen en werken aan te passen.

AMEN.