Culturele

Idealisme
Het materialisme blijkt een benadering van de werkelijkheid te zijn, die een heel aantal vragen oproept die vanuit het materialisme niet op te lossen zijn. Daarom is er veel voor het Idealistische standpunt te zeggen. Met Idealisme is dan niet de ideeënleer van Plato bedoeld, of de Geest-filosofie van Hegel, maar het inzicht van Kant (Anschauungsformen) en anderen dat het menselijk kennen een projecterend kennen is: de menselijke geest legt ideeën op aan de werkelijkheid die min of meer adequaat zijn in die zin dat de mens daarmee uit de voeten kan totdat hij ze door ideeen, wetten en modellen vervangt die beter werken of meer verklaren. De mens is als een projecterend wezen geschapen. Of de werkelijkheid echt zo is als de mens zich voorstelt valt op geen enkele manier vast te stellen.

De Engelse filosoof Keith Ward meent dat de menselijke geest primair is. De menselijke geest construeert de materiële werkelijkheid.
Roy A. Varghese concludeert meent dat het suprafysieke (leven, bewustzijn, denken, ikzelf) alleen kan ontspringen aan een suprafysieke bron die zelf leeft, denkt en zelfbewust is.
De wiskundige John Lennox zegt dat de werkelijkheid niet uit niets voortkomt (dat kan nu eenmaal niet), maar aan een spirituele eeuwige, rationele Geest (God) ontsprongen is.
P. Chatelion Counet in zijn 'Het absurde universum' schrijft: 'Het contract tussen woord en ding, waarop de wetenschap is gebouwd, is verbroken. Sinds de Griekse filosofie leefden we in de overtuiging dat woorden de werkelijkheid konden vatten. Tot Immanuel Kant drie eeuwen geleden opmerkte dat de objectieve werkelijkheid onbereikbaar is. Alles wat we hebben is onze eigen waarneming, onze taal.' (Trouw, 23 juli 2024) Daarin is Chatelion Counet een volgeling van de postmoderne Franse filosoof J. Derrida die stelde dat er slechts taal bestaat. Daarachter zit niets wat valt te kennen.

Voorzichtige conclusie
Het materialisme kan de werkelijkheid niet bevredigend verklaren¹. De negen punten in problemen van het materialisme vragen om een niet-materialistisch antwoord. Wie christen is vult hier als antwoord in: een niet-materialistische (transcendente) God, een scheppende en ordenende Geest die de werkelijkheid in stand houdt en daaruit steeds nieuwere vormen tevoorschijn brengt. Tot de nieuwe vormen die de Geest tot stand brengt behoren ook:

• de rechtvaardige die uit de zondaar (weder)geboren wordt
• het opleven en naar voren komen van geloof, hoop en liefde uit angst, wanhoop en ik-zucht
• het achterlaten van het esthetische en ethische om als een religieus mens te leven (Kierkegaard), de overgang van ik-het relaties naar ik-gij verhoudingen (Buber)
• het ontstaan van de christelijke gemeente uit enkele doodsbange mensen², die zichzelf vreselijk waren tegengevallen³, en totaal verbijsterd.⁴
• De opstanding uit de doden van de gekruisigde Jezus in een nieuwe bestaanswijze
  Hoe zou het materialisme deze drie punten ooit kunnen verklaren?
  Gelovend aan de invloed van de Geest op de werkelijkheid is het niet zo moeilijk meer te geloven aan
• het opstandingslichaam en het eeuwige leven dat uit een sterfelijk lichaam wordt opgewekt
• de volledige doorbraak van het koninkrijk van God, een nieuwe hemel en een nieuwe aarde, Gods nieuwe wereld, alles en iedereen vervuld van zijn heerlijkheid.

Gods creatieve werk maakt veel tegenkrachten los. De werkelijkheid laat zich niet zomaar tot een volgend, hoger niveau verlokken. Ze is traag en zelfgenoegzaam. Van gelovigen wordt gevraagd het kamp van de tegenkrachten te verlaten en zich bij Jezus aan te sluiten, en in zijn Geest de komst van Gods Rijk te bevorderen. Geloof gaat dan ook niet alleen met mooie dingen gepaard als vrede, verzoening, vreugde enz. maar ook met geestelijke strijd, lijden en offers.
De ontwikkeling zal zo geloven en hopen we, uitlopen op de overwinning van Christus op alle tegenmachten van geweld, leugen, ziekte en dood.



---------
¹ Een afdoende verklaring kan nog komen, daar wordt aan gewerkt, bv door natuurwetenschappers en wiskundigen die proberen de vier basale natuurwetten met elkaar te integreren tot één allesomvattende, een 'theory of everything'. Volgens Hawking kennen we dan 'the mind of God'.  Zo'n superwet zou alles verklaren, ook het verleden, de toekomst zou voorspelbaar zijn. 
Het is maar de vraag of de mensheid ooit in staat zal zijn die 'superwet' te formuleren. De 'God' die Hawking bedoelt lijkt me niet de Bijbelse God, eerder die van het Deïsme en het meest op die van Spinoza, voor wie God een ander woord is voor het geheel van de natuur.
² Bang voor de elite in Jeruzalen en de Romeinse machthebbers, tegenstanders van Jezus die hem genadeloos uit de weg hadden geruimd.
³ De een had Jezus verraden voor een handvol geld, de ander had drie keer ontkend dat hij bij hem hoorde, allen waren gevlucht.
⁴ Dat de Messias Jezus was gedood aan het kruis ipv dat het Koninkrijk van God was gekomen.