1 Kor 13(Pr)
A Van de lagere school herinner ik me nog
dat we tekenles kregen.
Eerst tekenden we zo maar wat.
Maar later moesten we eerst hulplijnen trekken:
met een zacht potlood
een dun lijntje, stippeltjes mocht ook.
Een eerste hulplijn was een rechte,
op drie kwart : de horizon.
daarvandaan zou de zon opkomen.
En dan moesten we nog lijnen trekken
waar de paden en wegen ongeveer moesten komen.
Merkwaardig genoeg moest die lijnen
naar elkaar toe lopen, alsof de weg steeds smaller werd
en in een punt eindigde
terwijl in het echt
de weg overal even breed was.
Maar zo kreeg je diepte in de tekening: perspectief.
En als die lijntjes er stonden
en de tekening in vlakken was verdeeld
ging je het verder invullen:
huizen, bomen, mensen en noem maar op.
En pas als je daar mee klaar was
nam je je gummetje
en veegde je die dunne hulplijntjes uit.
Dan ging je de tekening kleuren
en wat was je trots als het een beetje gelukt was.
Hulplijntjes. Die zijn onmisbaar en overbodig.
Onmisbaar aan het begin
Overbodig aan het eind.
Ze zijn maar voorlopig en tijdelijk.
Als ze hun dienst hebben bewezen, kun je zonder.
B Zou je in het geloof ook hulplijntjes hebben
Zou het geloof zelf een hulplijntje kunnen zijn
onmisbaar voor het moment…overbodig op den duur?
Zoiets lijkt Paulus wel op het oog te hebben:
onvolkomen is ons kennen, schrijft hij
en beperkt ons profeteren
Als het volmaakte komt, zal wat beperkt is verdwijnen.
Hij heeft het dan bijv. over kennis van de bijbel
In onze ogen heel belangrijk
en dat is het ook:
hou zouden we God kennen
en geloven
en lief kunnen hebben
zonder verhalen over Abraham en Mozes
zonder psalmen en profeten
zonder evangelie over Jezus?
Onmisbaar….en toch: overbodig
En hij heeft het bijv. over de ethiek
over de naastenliefde
En dat is ook heel belangrijk
om naar elkaar om te zien
en wie honger heeft te voeden
en wie naakt is te kleden
en wie eenzaam is te bezoeken
hoe zou het koninkrijk der hemelen
onder ons kunnen zijn
zonder deze dingen:
onmisbaar deze naastenliefde…en toch: overbodig?
En die belangrijke dingen uit het Oude Testament:
het verbond en de besnijdenis
het beloofde land
de heilige stad Jeruzalem
de tempel, de offers en rituelen
de sabbat
hulplijntjes? onmisbaar en overbodig ook?
En al die belangrijke dingen uit de geschiedenis van de kerk:
de geloofsbelijdenis
en de catechismus
de bijbelvertaling en het liedboek
de kerkgebouwen en kathedralen?
doop en avondmaal
stippellijntjes? niet de tekening zelf?
Gaat het om wat anders nog?
Daar lijkt het wel op:
Als het volmaakte komt, zal het onvolkomene afgedaan hebben.
C Paulus is niet de eerste die zoiets zegt.
De profeten van Israel hebben er telkens op gewezen
dat Jeruzalem, de tempel, de offers
en al die heilige dingen wel belangrijk zijn
maar niet het einddoel.
Onmisbaar…maar ook voorlopig.
Hulplijntjes ten dienste van wat anders.
ten behoeve van de tekening
ter ondersteuning van vrede op aarde
en God wonend bij de mensen
Dat is de tekening, het einddoel
Daarvoor hebben wij die heilige dingen gekregen
daarvoor zijn ze onmisbaar
Maar op zichzelf?.
Het beloofde land is geen doel op zichzelf
En de tempel is geen garantie
voor vrede en voorspoed
En de offers zijn geen verzekering
voor welvaart en geluk.
We hoorden al hoe Jesaja tekeer gaat
tegen offers en rituelen en feesten
alsof dat ook maar iets voorstelt
als de mensen ondertussen elkaar onrecht aan doen
en wees en weduwe tekort komen
En Paulus zegt van zichzelf:
ik ben een Hebreeër, een nakomeling van Abraham
uit de lievelingsstam: Benjamin
heel serieus in mijn geloof:
ijverig als geen ander
Het lijkt heel wat…al die pluspunten
Maar alles wat mij winst was
is in wezen mijn ongeluk: schade
Ik ging er helemaal verkeerd mee om.
Zag het niet als hulplijntjes maar als de tekening zelf
Ik maakte het tot de hoofdzaak.
Ik ontleend er mijn identiteit aan.
Het heeft mij tot een vijand van God
en tot iemand die de volgelingen van Jezus
het liefst het leven zuur maakt.
We moeten de heilige dingen als hulplijntjes zien
het is niet de tekening zelf!
de heilige dingen zijn tijdelijk, voorlopig…
niet het einddoel…onmisbaar
maar als het erop aankomt: overbodig
Het leven met God
en het leven met elkaar mislukt helemaal
als we ons daarin vergissen.
D In de praktijk gaat het mis:
In Israel met de tempel en de offers
met Jeruzalem en het heilige land
In die gemeente in Korinte gaat het mis
met geloof en tongentaal
met bijbelkennis en profetie
zelfs met de zorg voor de armen.
In de kerkgeschiedenis gaat het mis
met kerk en doop en avondmaal
met de dogma’s over God en Jezus
Voor ons zijn de heilige dingen blijkbaar vooral onmisbaar
en niet: voorlopig en op den duur: overbodig
Niet als een middel om in liefde met God
en met elkaar te leven
Veelmeer als een doel op zichzelf.
Dat zal er wel mee te maken
dat het leven onzeker is en onvoorspelbaar
Dat maakt ons angstig en bezorgd.
En daarom willen wij graag iets in handen hebben
Wij willen zekerheden, garanties.
En wat is er dan fijner dan dat je bijzelf kunt zeggen:
ik heb een tempel, een kerk, een kathedraal
ik heb een besnijdenis, een doop,
ik heb een bijbel waar ik alles van weet
ik heb een geloof dat bergen verzet
ik heb de geest: tongentaal of een ander charisma
ik heb…
en daarmee bezweer ik mijn zorgen, mijn onzekerheid, mijn angst
ik heb…ja dacht je dat?
heb je een kerk, een doop, een bijbel,
heb je een geloof, heb je de geest
heb je die heilige dingen?
heb je het nog steeds als er echt zorgen zijn?
als het echt stormt in je leven?
heb je het nog steeds als je ziek wordt, als je sterven moet?
Zou je niet liever willen dat het jou heeft?
dat God jou heeft?
die heilige dingen zijn op zichzelf toch niets
het gaat er om dat je door die heilige dingen
geloven en merken kunt dat God bij je is
met zijn liefde, zijn bemoediging, zijn zorg?
ik heb? nee: ik heb niets
maar ik geef me over aan God
vertrouw me toe aan zijn liefde en zorgt.
E Dat is de positie van Paulus na zijn bekering
De christelijke visie.
Hij zegt niet meer:
ik heb de Geest / ik heb geloof en kennis / ik heb goede werken.
Want overal waar je “ik heb” voor zet
leef je nog in angst en zorg
En overal waar je “ik heb” voor zet
komt het tot rivaliteit
En overal waar je “ik heb” voor zet
komt het hoogmoed bij jezelf en neerzien op de ander.
Paulus zegt voortaan:
al die heilige dingen zijn maar hulplijntjes.
Het gaat om om iets anders
Het gaat erom dat wij geloven = vertrouwen:
leven zonder angst en zorg
Het gaat erom dat wij hopen:
zonder wanhoop leven voor de vrede
Het gaat erom dat wij in liefde leven:
zonder ikzucht en geldingsdrang.
Geloof, hoop en liefde:
dat is de tekening waarvoor die hulplijntjes bedoeld zijn:
Onmisbaar als eerste aanwijzingen
maar toch ook voorbijgaand: overbodig
als de liefde eenmaal op gang is gekomen.
Daarom: al spreek ik in talen en in tongen
maar doe ik het zonder liefde
dan behaag ik alleen maar mezelf
Niemand die er wat aan heeft.
En al weet ik alles van het geloof
maar spreek er over zonder liefde
dan doe ik alleen maar opgeblazen
Niemand die wat van mij aanneemt
En al geef ik alles weg wat ik heb
zelfs m’n leven als martelaar voor het geloof
blaas ik mezelf op uit haat en afkeer
wat zaai ik anders dan dood en verderf?
Zo hoeft het niet. Zo werkt het niet.
Zonder liefde is het allemaal niets.
En niets is erg weinig:
geen krappe voldoende, maar: nul komma nul.
Daar ga je niet mee over.
Dan ben je gezakt voor het examen dat je leven is.
F Paulus is heel radicaal.
Hij durft het aan om alle heilige dingen te relativeren
de bijbel, de geloofsleer, de kerk
de rustdag en de ethiek en de moraal
en wat er verder maar is
niets is absoluut en belangrijk op zichzelf
alles wordt gerelativeerd…betrekkelijk gemaakt:
betrokken op de liefde.
Daarmee zegt hij niet
dat de heilige dingen waardeloos zijn.
Helemaal niet.
Voorlopig zijn ze onmisbaar.
Ze helpen ons om goed te leven met God en met elkaar
Ze helpen ons om de gemeente van Christus op te bouwen.
Onmisbaar zoals hulplijntjes onmisbaar zijn voor de tekening.
Maar op den duur zijn ze overbodig.
de gaven van de geest /
de kennis van de bijbel
doop en avondmaal /
het onze Vader
er komt een tijd
dat we ons daar niet meer aan vast hoeven houden
om Gods liefde en zorg te ervaren.
Zelfs het geloof in God, in Jezus en de Geest
is op een dag overbodig:
als eenmaal God bij ons is … en wij God zijn
dan zien we dat het allemaal waar is
wat we nu nog geloven
Dan is ons geloven aanschouwen geworden.
En vast is het nog heel anders…en mooier
en indrukwekkender dan we nu vermoeden
Daarom: misbruik je geloof niet
om elkaar mee de kerk uit te vechten.
En ook de hoop is niet onmisbaar.
Als God bij ons is…en wij bij God zijn
en heel de aarde van zijn heerlijkheid is vervuld
dan is onze hoop in vervulling gegaan
Vast nog mooier dan de mooiste dromen en idealen
die we er nu op op na houden.
Daarom: maak van je hoop geen fanatisme
G Alles gaat voorbij
Geloof wordt aanschouwen
Hoop gaat in vervulling
Is er dan niets dat blijft?
Jawel!
Als ooit God alle hulplijntjes uitveegt
welke tekening staat er dan
op het papier van onze werkelijkheid is?
het rijk van God!
waar geen ziekte en dood meer is
waar de oorlog niet meer geleerd wordt
en alle tranen gewist
en God alles in allen: het rijk van de liefde.
De liefde blijft.
Daarom kan de liefde niet gerelativeerd worden.
Zij is onmisbaar nu … en nooit op een dag overbodig
Zij is het begin en het einde van alle dingen.
Daarom moet alles aan de liefde gerelateerd worden:
geloof en kennis
hoop en idealen
ethiek en levenswandel
alle heilige en alle gewone dingen.
En alles wat zonder liefde is, is niets, nul komma nul.
Enkel wat met liefde is gevuld stelt nu wat voor,
de rest is kouwe drukte
Enkel wat uit liefde is gezegd, en gedaan is iets
en vindt zijn bekroning in het rijk van God.
De liefde is absoluut.
Want God is liefde. AMEN
Achtergronden
Afkortingen
van de Bijbelboeken > Register (kolom 2) adhv = aan de hand van Afb = Afbeelding BGT = Bijbel in Gewone Taal BHS = Biblia Hebraica Stuttgartensie (Hebr. OT) bv = bij voorbeeld CGK = Christelijk Gereformeerde Kerk DL = Dordtse Leerregels GNB - Groot Nieuws Bijbel GNT = Griekse Nieuwe Testament (Nestle-Aland) Gr = Grieks HCat = Heidelbergse Catechismus Hebr = Hebreeuws HTB = Het Boek HSV = Herziene Staten Vertaling ID = Intelligent Design Lat = Latijn LuV = Lutherse Vertaling LV14 = Leidse Vertaling 1914 LXX = Septuaginta (Grieks OT; 250 - 50 vC) M = Meditatie (bv Mc 1:1M = Meditatie over Mc 1: 1) NA = Nestle-Aland, 27-ste druk (Grieks NT) NB = Naardense Bijbel (P. Oussoren, 2004) NBG = Nederlands Bijbel Genootschap NBG51 = Bijbelvertaling van het NBG (1951) NBV = Nieuwe Bijbel Vertaling (2004) NBV21 = Nieuwe Bijbel Vertaling van het NBG (2021) nC = na Christus NGB = Nederlandse GeloofsBelijdenis NT = Nieuwe of tweede Testament OT = Oude of eerste Testament PM = Post Modernisme PKN = Protestantse Kerk Nederland Pr = Preek (bv Ps 84Pr = Preek over Psalm 84) RKK = Rooms Katholieke Kerk SV = Staten Vertaling TeNaCh = Torah+Nebiïm+Chetoebim v = volgende vers (bv Ps 1: 1v betekent Ps 1: 1 - 2) vd = van de vv = volgende verzen (bv Ps 1: 1vv betekent Ps 1: 1 - 3) vC = voor Christus WV = Willibrord Vertaling X = Chiasme (kruisstelling) > = zie (bv > 2 betekent zie bij punt 2) // = synoniem parallellisme <> = antitthetisch parallellisme |